sống thiếu không khí trong cái xó buồng ăn chật chội, bực mình vì ngọn gió
mà nhà Lhomme đưa tới, với cảnh gia đình phân tán và sở thích sống
phóng túng của họ. Geneviève, mếch lòng vì phong thái bà hoàng của bà
Aurélie không hé miệng; còn Colomban thì rợn mình khâm phục bà khi
nghĩ rằng bà ta cai quản Clara.
Buổi tối, trước khi ngủ, khi bà Baudu đã vào giường, ông Baudu dạo
quanh trong buồng rất lâu. Trời êm dịu, thời tiết ẩm vào mùa tuyết tan. Ở
bên ngoài, mặc dầu cửa sổ đóng kín và màn buông, nghe tiếng máy gầm gừ
ở những công trình đằng trước.
- Élisabeth, mình biết tôi nghĩ gì không? - Cuối cùng ông nói - Thế này
nhé, vợ chồng Lhomme cho dầu kiếm được nhiều tiền, tôi vẫn ưng địa vị
của tôi hơn là địa vị của họ. Họ phát tài thật đấy. Chị vợ đã kể, phải không?
Chị ta năm nay kiếm ngót hai mươi nghìn frăng, và vì thế chị ta đã có thể
mua ngôi nhà khốn khổ của tôi. Chẳng sao! Tôi không còn nhà, nhưng ít ra
tôi không đi đàn sáo một phía, mà mình thì chạy ròng một nẻo... Không,
mình thấy đó, họ không thể sung sướng được.
Ông ta cay đắng vì sự hy sinh của ông, ông vẫn còn căm những kẻ đã
mua mất vật ước mơ của ông. Khi ông tới gần giường, ông cúi về phía vợ,
múa máy; rồi, khi trở ra cửa sổ, ông im lặng một lúc, ông lắng nghe tiếng
huyên náo của công trường. Và ông trở lại với những lời phỉ báng cũ,
những lời kêu ca thất vọng về thời buổi mới: chưa bao giờ thấy thế này,
những viên thư ký, bây giờ kiếm nhiều hơn người buôn bán, bây giờ là
những gã giữ két tậu lại cơ nghiệp của ông chủ. Vì vậy mọi cái đều suy
sụp, gia đình không còn nữa; người ta sống ở khách sạn, chứ không ăn cơm
tử tế ở nhà mình. Cuối cùng, ông kết thúc bằng lời tiên đoán rằng anh
chàng Albert rồi ra sẽ ngốn mảnh đất ở Rambouillet với đào hát.
Bà Baudu lắng nghe ông, đầu ngay ngắn trên gối, mặt bà tái nhợt như
màu vải.
