phục. Thì cũng sẽ là tuyệt vời... Cậu không hiểu được cách nói đó, anh bạn
ạ: nếu không thì cậu sẽ biết rằng hành động mang trong nó sự đền bù của
nó. Hành động sáng tạo, đấu tranh chống lại sự việc, khuất phục chúng hay
là bị chúng khuất phục, tất cả niềm vui và tất cả sự khang kiện của con
người là ở đó!
- Đó chỉ là cách tự lóa mình. - Anh kia lẩm bẩm.
- Thì thế đấy, mình ưng tự lóa mình... Chết để mà chết. Mình ưng chết vì
đắm say hơn là chết vì chán chường!
Cả hai đều cười, điều đó làm họ nhớ lại những cuộc tranh luận xưa kia ở
trường trung học. Vallagnosc, giọng uể oải, bấy giờ ưng phô bầy cái tầm
thường của sự vật. Anh ta làm điệu phách lác nhấn mạnh tính bất động và
hư không của cuộc sống của mình. Thật thế, anh ta chán ngán ngay hôm
sau ngày vào bộ cũng như đã chán ngán ngày hôm trước; trong ba năm họ
tăng lương cho anh sáu trăm phrăng, bây giờ anh lĩnh ba nghìn sáu, không
đủ để hút xì gà nguyên chất; cuộc sống càng ngày càng phi lý, nếu người ta
không tự tử, chẳng qua chỉ là vì lười nhác, tránh làm bận mình. Khi Mouret
hỏi về cuộc hôn nhân của anh ta, cô De Boves, anh ta trả lời rằng, mặc dầu
bà cô vẫn ương ngạnh chưa chết đi cho, công việc cũng sắp được giải
quyết; ít ra là anh nghĩ thế, bố mẹ thì đồng ý rồi, riêng anh làm bộ không có
ý muốn. Tại sao muốn, hay không muốn, khi mà chẳng bao giờ sự việc
xoay theo ước muốn của người ta? Anh ta đưa ra làm ví dụ ông nhạc tương
lai của anh, ông ta muốn tìm thấy ở bà Guibal một phụ nữ tóc hung vô tình,
để tiêu khiển chốc lát, thế mà bà ta thì điều khiển ông bằng roi, y như đối
với con ngựa già mà người ta lợi dụng hết sức tàn của nó. Khi người ta
tưởng ông lo việc thanh tra ngựa giống ở Saint Lô, thì bà ta đang bòn cạn
ông, trong một ngôi nhà nhỏ thuê ở Versailles.
- Ông ấy sung sướng hơn cậu đấy. - Mouret vừa nói vừa đứng lên.
- Chà! Ông ấy, hẳn rồi! - Vallagnosc tuyên bố.
