Anh lại trở xuống, thăm quỹ trung tâm, có bốn viên thủ quỹ giữ hai tủ sắt
khổng lồ trong đó, năm ngoái, vào nằm tám mươi triệu bạc. Anh nhìn qua
phòng kiểm soát hóa đơn, có tám mươi nhân viên được chọn lọc trong
những người đứng đắn nhất. Anh vào phòng khấu trừ với ba mươi nhăm
thanh niên, tập dự kế toán, giữ việc kiểm soát phiếu mua hàng. Anh trở lại
quỹ trung tâm, cáu kỉnh khi nhìn thấy những tủ sắt, đi giữa những triệu bạc
đó mà điên cuồng vì thấy nó vô dụng. Nàng trả lời, vẫn không.
Không mãi, ở khắp các quầy, ở các hành làng bán hàng, ở các gian, ở
toàn thể các ngôi hàng. Anh đi từ gian tơ lụa đến gian len dạ; từ gian đồ
trắng đến gian đăng-ten; anh leo lên gác, dừng lại ở những cầu bay, kéo dài
cuộc thanh tra với sự tỉ mẩn mê dại và đau đớn. Cửa hàng đã lớn lên vô
cùng, anh đã dựng nên gian hàng này, gian kia nữa, anh thống trị lĩnh vực
mới này, anh khuếch trương thế lực đến ngành công nghiệp kia, ngành cuối
cùng chinh phục được; ấy thế mà không, vẫn không, vẫn cứ thế. Ngày hôm
nay số nhấn viên của anh đủ để hợp thành một thị trấn nhỏ; một nghìn rưỡi
nhân viên bán hàng, một nghìn làm công tác đủ loại, trong đó bốn mươi
nhân viên thanh tra và bảy mươi thủ quỹ: riêng nhà bếp có ba mươi hai
người làm; tính ra mười viên thư ký để làm quảng cáo, ba trăm năm mươi
nhân viên phục vụ mặc áo dấu, hai mươi bốn nhân viên cứu hỏa cố định.
Và trong tầu ngựa, những chuồng ngựa đế vương, ở phố Monsigny, trước
cửa hàng, có trăm bốn mươi nhăm con ngựa, cả một đoàn ngựa xe đàng
hoàng đã nổi tiếng. Từ bốn chiếc xe đầu tiên xưa kia làm náo động việc
buôn bán trong khu phố, khi cửa hàng mới chiếm góc quảng trường
Gaillon, con số lên dần dần tới sáu mươi hai; xe nhỏ kéo tay, xe độc mã, xe
song mã nặng bốn bánh. Liên tục những xe đó chạy khắp Paris, với những
xà ích bận đồ đen dẫn đi nghiêm chỉnh, đưa dạo biên hiệu vàng son Hạnh
phúc các bà. Chúng vượt cả ra ngoài tường thành, chạy ở ngoại ô; người ta
đã gặp chúng ở những đường trũng Bicêtre, dọc bờ sông Marne, cho tới
dưới bóng rừng Saint Germain; đôi khi, từ cuối một đại lộ nắng chang
chang giữa nơi hoang vắng, im lặng, người ta chợt thấy xuất hiện một
chiếc, đi nước kiệu của những con tuấn mã, ném vào khoảng thiên nhiên
