- Thế mà, - Bà Baudu giọng uể oải lẩm bẩm - phải nói rằng mình đã từng
trông thấy cái nhà đó to vừa bằng chiếc khăn bỏ túi! Thật đấy, Denise thân
mến ạ, khi anh em Deleuze sáng lập nó, nó chỉ trần có cái tủ kính nhìn ra
phố Neuve Saint Augustin, tủ ăn vào tường chính cống, trong bầy hai tấm
vải hoa với ba tấm chúc bâu chen nhau. Cửa hàng chật đến nỗi trở mình
không nổi... Hồi đó, hiệu Vieil Elbeuf, có từ hơn sáu mươi năm, đã y như
cháu nhìn thấy bây giờ... Chao! Tất cả cái đó đã thay đổi hẳn!
Bà lắc đầu, cất lời chậm rãi nói lên tấn bi kịch cuộc đời bà: sinh ra ở hiệu
Vieil Elbeuf, bà yêu nó đến cả những hòn đá ẩm ướt, bà chỉ sống vì nó và
nhờ nó. Thế mà, xưa kia vinh hạnh vì cửa hàng đó, bề thế nhất, đông khách
nhất khu phố, bà đã luôn luôn đau lòng trông thấy cửa hàng đối địch. Lớn
lên dần dần, buổi đầu nó bị coi thường, rồi nó trở nên quan trọng ngang
hàng, rồi nó tràn ra, uy hiếp. Đối với bà, đó là một vết thương luôn luôn há
miệng, bà giãy chết vì Vieil Elbeuf bị sỉ nhục, bà còn sống như nó là do sức
thúc bách, nhưng bà cảm thấy rõ ràng bước lâm chung của cửa hàng sẽ là
của bà, và bà tắt thở cái ngày mà cửa hàng đóng cửa.
Mọi người im lặng. Baudu thoái lui với những đầu ngón tay di trên tấm
vải đánh bóng. Ông cảm thấy mệt mỏi, gần như ân hận, vì một lần nữa tự
nguôi lòng như thế. Vả chăng trong cơn phiền muộn đó, cả nhà lại bâng
khuâng tiếp tục khuấy động những nỗi đắng cay trong lịch sử gia đình.
Chưa bao giờ họ gặp may mắn. Lũ trẻ được nuôi dạy, giàu có đến nơi, đột
nhiên cuộc cạnh tranh đưa tới phá sản. Lại còn ngôi nhà thôn dã mà lão
buôn dạ từ mười năm nay ước mơ rút lui về đó, một đồ cũ, ông nói, một
ngôi nhà cổ mà ông phải sửa chữa liên tục, mà ông đã quyết định cho thuê,
và rồi những người thuê chẳng trả tiền nhà. Gần đây kiếm được bao nhiêu
lại đổ vào đấy cả, ông chỉ phải mỗi một cái tật là lòng chân thành tẩn mẩn,
cố chấp theo thói cũ.
- Kìa, - Đột nhiên ông tuyên bố - phải nhường bàn cho người khác... Thật
là những lời vô bổ.
