thở cuối cùng. Bây giờ, con quái vật đã cướp hết của bà, cửa hàng, con gái;
bản thân bà cũng ra đi dần dần với hiệu Vieil Elbeuf, chết dần chết mòn
cùng với khách hàng ngày càng thưa vắng; cái ngày mà nó thở ra thì bà
cũng tắt thở. Khi bà cảm thấy sắp chết, bà còn đủ sức yêu cầu ông chồng
mở cả hai cửa sổ. Trời êm dịu, một làn nắng vui vui nhuốm vàng hiệu Hạnh
phúc, trong khi đó gian buồng của căn nhà cổ lỗ run rẩy trong bóng tối. Bà
Baudu, con mắt đăm đăm, đầy hình ảnh của tòa lâu đài đắc thắng, những
tấm gương trong suốt, đằng sau phóng qua tiền bạc hàng triệu. Dần dần mắt
bà mờ đi, bóng tối tràn vào, và khi tắt hẳn để qua đời, nó vẫn mở trừng
trừng vẫn nhìn, lệ đầm đìa.
Một lần nữa, cả ngành thương nghiệp nhỏ phá sản khu phố diễu hành
trong đám tang. Người ta thấy anh em Vanpouille, mặt còn tái xanh vì kỳ
hạn nợ tháng Chạp, trả được nhờ những cố gắng tột cùng không thể tái diễn
được nữa. Bédoré và em gái chống căn bệnh đau dạ dày càng trầm trạng vì
những lo lắng cực kỳ. Deslignières đã bị cơn trúng phong, Piot và Rivoire
lặng lẽ đi, cúi gầm xuống đất, như những kẻ hết đời. Và người ta không
dám hỏi nhau về những kẻ biến mất. Quinette, cô Tatin, những người khác,
một sớm một tối sụp đổ, bị trôi đi, lôi cuốn theo làn sóng tai họa; không kể
Robineau nằm sóng soài trên giường với cái chân gẫy. Nhưng người ta
quan tâm đặc biệt đến những tay buôn bán mới bị lây dịch: tay bán hương
phẩm Grognet, bà Chadeuil hàng thời trang, và Lacassagne bán hoa, và
Naud bán giầy, họ vẫn còn đứng, chỉ mới lo sợ vì cái tai nạn sẽ đến lượt
quét họ đi. Đằng sau xe tang, Baudu vẫn bước đi như khi đưa con gái; trong
khi đó, trong cùng chiếc xe dự tang thứ nhất, người ta bắt gặp đôi mắt long
lanh của Bourras, dưới hai hàng lông mày rậm và tóc bù, trắng như tuyết.
Denise trải qua một cơn phiền muộn lớn. Ít lâu nay, cô lo lắng và mệt
mỏi đến rã rời. Cô phải cho Pépé vào trường, mà Jean thì phải lòng con gái
nhà làm bánh đến mức van nài cô đi xin cưới. Rồi đến bà thím qua đời,
ngần ấy tai họa liên tiếp giáng lên đầu cô. Mouret lại sẵn sàng giúp đỡ cô:
điều cô muốn làm cho ông chú và những người khác sẽ được giải quyết tốt.
