những hàng hóa, bằng hạ giá và trả lại hàng, bằng lịch sự và quảng cáo.
Anh đã chinh phục các bà mẹ, bản thân họ, anh khống chế họ tàn nhẫn như
một kẻ chuyên chế, mà sự tùy thích làm phá sản mọi gia đình. Sự sáng tạo
của anh đem lại một tín ngưỡng mới cho những tâm hồn nhàn rỗi, từ nay
các nhà thờ, mà niềm tin lung lay làm vắng dần, được thay thế bằng cửa
hiệu bách hóa của anh. Người phụ nữ đến cửa hàng anh vào những giờ
trống rỗng, những giờ run rẩy và lo sợ mà xưa kia họ quá ở sâu trong
những điện thờ: tiêu phí cần thiết nhiệt hứng tâm thần, đấu tranh luôn tái
diễn của một đức thánh với đức ông chồng, tôn thờ thể xác luôn luôn đổi
mới với nhan sắc thần thánh nơi cõi bên kia. Nếu anh đóng cửa hiệu, sẽ có
một cuộc nổi dậy trên đường phố, có tiếng kêu la cuống cuồng của những
kẻ sùng tín bị tước mất phòng xưng tội và bàn thờ. Trong cái xa hoa tăng
lên từ mười năm nay của họ, anh trông thấy họ mặc dầu đã gần hết giờ,
chần chừ nấn ná giữa khung nhà kim loại khổng lồ, dọc các cầu thang treo
và những cầu bay. Bà Marty và con gái, bị lôi cuốn đến cực điểm nhởn nhơ
trong gian đồ đạc. Bà Bourdelais thì bị đám tí hon của bà giữ lại, không tài
nào rời khỏi những đặc phẩm Paris. Rồi đến nhóm bà De Boves vơ vẩn dựa
tay vào Vallagnosc, cô Blanche đi theo, họ dừng lại ở mỗi gian hàng, bà ta
vẫn dám ngắm nhìn vải vóc với cái vẻ kiêu căng hợm hĩnh của bà. Nhưng,
từ đám khách hàng chật ních, từ cái biển những thân hình [14] đầy sinh lực,
rạo rực thèm muốn đó, hết thảy đều cài hoa violette, như trong đám cưới
dân gian của một bà chúa nào, cuối cùng anh chỉ còn nhận ra nửa mình trần
của bà Guibal. Mặc dầu mối hiềm thù ghen tuông của bà, bà ta vẫn mua
sắm và anh cảm thấy mình làm chủ một lần cuối cùng, anh giữ họ dưới
chân anh, trong ánh đèn điện rực rỡ, như một bầy súc vật để anh rút ra tài
sản của anh.
Bước đi như máy, Mouret dọc theo các hành lang, mê mải đến mức
buông mình theo sự xô đẩy của đám đông. Khi anh ngẩng đầu lên thì anh
đã ở gian hàng thời trang mới, với những tấm gương nhìn ra phố Mười
tháng Chạp. Và, ở đó, anh lại dừng chân, trán tì vào kính, anh ngắm nhìn
người ra về. Mặt trời lặn nhuốm vàng mái những nhà trắng, bầu trời xanh
