của ngày đẹp hôm đó nhạt đi, dịu mát vì một làn gió lớn trong trẻo; trong
khi đó, ánh chiều tà đã tràn ngập dưới nền đường, những đèn điện của hiệu
Hạnh phúc các bà tỏa ánh cố định của những ngôi sao thắp sáng ở chân
trời, vào lúc ngày tàn. Hướng về phía Viện ca kịch và phía Sở chứng khoán,
ba hàng xe yên lặng, bóng tối bao trùm, yên cương còn giữ những ánh hồi
quang rực rỡ, ánh một ngọn đèn xe, tia sáng một hàm thiếc mạ bạc. Mỗi
lúc, tiếng gọi của một nhân viên phục vụ bận áo dấu vang lên, và một chiếc
xe ngựa tiến bước, một xe song mã hiện ra, đón một bà khách, rồi rời đi
vang động nước kiệu. Những hàng xe bây giờ vơi đi, sáu xe cùng lăn bánh
song song từ bờ hè này sang bờ kia, giữa những tiếng cửa đập, tiếng roi
quất, tiếng người đi bộ lào xào lan tràn giữa những bánh xe. Khách hàng ra
về liên tục càng ngày càng đông tỏa ra, cuốn đi khắp bốn ngả đô thành, làm
vợi các quầy hàng với tiếng ầm ào sùng sục như nước tháo ra từ một cửa
cống. Trong khi đó những xe của hiệu Hạnh phúc, những chữ vàng của các
biển hiệu, những lá cờ trương lên cao giữa trời, vẫn rực rỡ trong ánh của
đám cháy mặt trời tà, hùng vĩ trong ánh sáng chênh chếch đó, đến mức nó
gọi lên hình ảnh con quái vật của những quảng cáo, cái phalanstère [15]
mọc nhánh càng ngày càng nhiều, nuốt chửng các khu phố, cho tới những
cánh rừng xa của ngoại ô. Và linh hồn Paris lan tỏa, một hơi thở rộng lớn
và êm đềm thiếp đi trong tĩnh mịch của chiều hôm, chạy dài và dịu dàng
mơn trớn những chiếc xe cuối cùng chạy trên đường phố vợi dần đám
đông, dồn vào bóng đen đêm tối.
Mouret, con mắt hút xa, cảm thấy cái gì lớn lao chạy qua bản thân; và,
trong cái rợn mình về toàn thắng của xác thịt, trước cảnh Paris bị ngốn nuốt
và phụ nữ đi chinh phục, đột nhiên anh cảm thấy một sự mềm yếu, một sự
suy sụp của ý chí, đến lượt nó vật ngã anh, dưới một sức mạnh lớn hơn. Đó
là một nhu cầu bại trận vô lý, trong cuộc chiến thắng của anh, cái vô nghĩa
lý của một quân nhân gục đầu trước sự ỡm ờ của một đứa trẻ, hôm sau
những cuộc chinh phục. Bản thân anh giẫy giụa từ bao nhiêu tháng, buổi
sáng nay còn thề bóp nghẹt dục vọng, đột nhiên anh nhượng bộ, đâm chóng
mắt vì đứng cao, sung sướng được làm cái điệu mà anh cho là ngốc nghếch.
