Mouret ngẩng đầu lên, và lại vỗ đùi bạn, anh nhắc lại với niềm vui thật
sự của một con người không hổ thẹn vì cái nghề đem lại giàu có cho mình.
- Tạp hóa, đầy ắp!... Nói thật, cậu nhớ đây, mình chẳng bám vào bộ máy
của chúng, tuy trong thâm tâm mình chẳng bao giờ tự xem mình ngu hơn
kẻ khác. Khi đỗ tú tài, để làm vui lòng gia đình, mình thừa sức để trở thành
luật sư hay bác sĩ như các bạn, nhưng những nghề đó làm mình sợ, là vì
bao nhiêu kẻ ngáp dài ở đó... Thế là, mẹ kiếp, tớ tung hê cái mảnh da lừa,
chà! Không tiếc và tớ lao đầu vào kinh doanh.
Vallagnosc mỉm cười lúng túng. Cuối cùng anh nói khẽ:
- Sự thật là cái bằng tú tài của cậu chẳng giúp đỡ gì cho cậu trong cái
nghề bán vải.
- Thật thế! - Mouret vui vẻ đáp - Mình chỉ yêu cầu nó mỗi điều là đừng
làm phiền mình... Thế mà, cậu biết không, khi anh ta đã ngu xuẩn ngáng nó
vào chân là khó gỡ ra lắm. Anh sẽ cứ bước đi như rùa khi mà người khác,
những kẻ đi chân không chạy như bay.
Rồi, nhận thấy bạn có vẻ đau đớn, anh cầm tay bạn nói tiếp:
- Thôi, mình chẳng muốn làm cho cậu phiền muộn, nhưng cậu phải thú
nhận rằng những bằng cấp của cậu không thỏa mãn được một nhu cầu nào
của cậu... Cậu biết không, tay gian hàng trưởng hàng tơ lụa của mình cuối
năm này sẽ lãnh hơn mười hai nghìn phrăng. Đúng như thế! Một anh con
trai thông minh rõ ràng, chỉ biết ám tả và bốn phép tính. Những nhân viên
bán hàng tầm thường, ở hiệu mình, cũng kiếm ba bốn nghìn phrăng, hơn cả
lương của cậu: thế mà họ đã không mất tiền đi học như cậu, chẳng ai giới
thiệu họ vào đời, với lời hứa hẹn ký dưới sẽ chinh phục nó. Cố nhiên kiếm
tiền chẳng phải là tất cả. Song, giữa những kẻ khốn khổ đầu nhét đầy khoa
học đang chen chúc trong các nghề tự do, mà ăn không đủ no, và những
chàng trai có đẩu óc thực tiễn, được trang bị để sống, biết thấu đáo nghề
