đời, tôi mừng lắm nhưng cũng không mường tượng được kết quả sẽ thế nào.
Ba tôi theo đuổi những công việc mới một cách hăng hái, say mê và không
hề bận tâm rằng những công việc đó sẽ đưa tới đâu.
Ba tôi xưa nay quen làm việc trong phòng thí nghiệm, cho nên ba tôi đã
biến phòng ăn trong nhà thành một phòng thí nghiệm xã hội học. Người đủ
các hạng, các tầng lớp đến ăn ở đây: bác học, nhà chính trị, chủ ngân hàng,
nhà buôn, giáo sư, lãnh tụ công đảng, đảng viên xã hội và những người vô
chính phủ. Ba tôi thúc họ tranh luận và phân tích những ý nghĩ của họ về
cuộc đời và về xã hội.
Ba tôi gặp Ernest trước “Tối họp mặt các vị mục sư” ít hôm. Lúc khách
đã ra về ba tôi liền kể cho tôi nghe đã gặp anh như thế nào. Một buổi tối, ba
tôi đang đi dạo phố thì dừng lại nghe một người đứng trên cái hòm xà-
phòng diễn thuyết trước một đám công nhân. Người đứng trên hòm xà-
phòng đó chính là Ernest. Nhưng việc của anh không chỉ là đứng trên xà
phòng để diễn thuyết đâu. Anh là một nhân vật cao cấp trong ban chấp hành
Đảng xã hội. Anh là một lãnh tụ của Đảng và được thừa nhận là lãnh tụ cả
trong phạm vi triết học của chủ nghĩa xã hội. Anh có tài trình bày những
vấn đề khó hiểu bằng một lối nói đơn giản, sáng sủa. Anh là một nhà thuyết
trình và một nhà giáo dục lỗi lạc, nhưng vẫn có thể đứng trên hòm xà-phòng
giảng kinh tế học cho công nhân.
Ba tôi dừng lại nghe. Thấy hay, ba tôi hẹn gặp diễn giả. Và chỉ sau khi
quen nhau thực sự, ba tôi mời diễn giả đến ăn cơm cùng với các vị mục sư.
Sau bữa ăn ba tôi nói về anh, nhưng ba tôi biết cũng chẳng bao nhiêu. Anh
sinh trưởng trong giai cấp công nhân, mặc dầu dòng họ Everhard là một
dòng họ kỳ cựu đã sinh cơ lập nghiệp ở Mỹ hàng hơn hai trăm năm15. Năm
mười tuổi, anh vào làm nhà máy, và sau một thời gian học việc, anh thành
công nhân đóng móng ngựa. Anh do tự học mà thành tài: anh đã học lấy
tiếng Pháp và tiếng Đức, và thời ấy anh sống rất chật vật bằng cách dịch
những tác phẩm khoa học và triết học cho một nhà xuất bản thuộc Đảng xã
hội ở Chicago. Ngoài số lương ra, anh còn được một ít tiền nhuận bút.
Những tác phẩm triết học và kinh tế học của anh bán cũng có một số người
mua.
