Nhưng bọn chủ hoả xa cũng tính toán và ra giá cước chuyên chở một toa
than là bốn mươi hai đô-la. Sau ba tháng, Jones tổng kết lại và thấy rằng
anh ta cũng chỉ kiếm được đúng một đô-la sáu mươi xu một ngày.
- Thế là tôi bỏ cuộc, - Jones kết luận - Tôi đi làm công lang thang suốt
một năm trời, sau quay về chơi cho công ty hoả xa một vố. Bỏ qua những
cái không đáng giá, tôi vượt qua dãy núi Sierras hiểm trở vào mùa hè rồi
châm một que diêm vào dãy nhà trú tuyết. Ngọn lửa đó nhỏ thôi, chỉ làm
cho công ty hoả xa thiệt có ba mươi ngàn đô-la. Tôi nghĩ rằng tôi với họ
như thế là huề.
- Này chú bé, bộ chú không sợ khi nói với tôi điều ấy ư? - Ánh Sáng
Ban Ngày nghiêm giọng hỏi.
- Có gì mà sợ, - Jones đáp - Họ chẳng chứng minh được điều đó. Ông
có thể đi mà không nói điều ấy, như vậy thì bồi thẩm cũng chẳng biết đâu
mà mò.
Ánh Sáng Ban Ngày trở về căn phòng ngồi suy nghĩ. Ðúng là cái luận
điệu "bọn lao động chịu đựng được mà". Từ thượng tầng đến hạ tầng, luật
chơi là như vậy. Cái làm cho trò lừa đảo có thể tiếp tục được là vì cứ mỗi
phút lại có thêm một thằng ngốc ra đời. Nếu cứ mỗi phút lại có người như
Jones được sinh ra thì cái trò lừa đảo đó ắt là không tồn tại được lâu. Thật
may cho đám chủ là công nhân không giống Jones.
Những trò lừa đảo còn có ở cấp khác, cao rộng hơn. Những tay thương
gia, chủ tiệm cò con và những hạng đại loại như vậy kiếm lời trên sản phẩm
của người công nhân. Nhưng nói cho cùng thì chính những tay làm ăn cá
mập đã nhờ những tay cò con ấy mà tổ chức lại công nhân. Khi mọi việc đã
xong thì thợ thuyền - những người như Jones lúc còn ở thung lũng Petacha -
chẳng nhận được gì ngoài số tiền công trích từ số lợi nhuận của bọn chủ.
Như vậy thân phận của họ cũng chỉ là những thân phận của những kẻ làm
thuê. Rồi trên nữa, lại còn những tay cá mập lớn hơn nữa.
Họ dùng những phương tiện phức tạp to lớn để kiếm lợi nhuận theo
quy mô cộng hơn, chen vào giữa hàng trăm ngàn công nhân và sản phẩm
của họ. Những tay cá mập lớn này không chỉ là những tên ăn cướp mà còn
là những tay cờ bạc nữa. Vì là phường cờ bạc nên khi không thoả mãn với
số tiền bòn rút được trực tiếp của người công nhân, chúng quay qua cướp
