ngài sẽ không trả lời. Ngài có giỏi thì đem nốt chỗ hơi thở còn lại của ngài
ra đập tan lời quyết đoán của tôi đi. Ngài bảo tôi là nói năng tầm bậy. Ngài
hãy chỉ cho tôi biết tầm bậy ở chỗ nào, thưa đại tá Van Gilbert? Ngài hãy trả
lời đi! Trả lời những điều mà tôi và một trăm năm mươi vạn đồng chí của
tôi buộc tội giai cấp ngài và ngài đi!
Đại tá Van Gilbert quên mất rằng ông đang chủ toạ và theo phép lịch sự
thì ông phải nhường người khác nói, vì họ đang làm ồn ồn cả phòng. Ông
đứng phắt dậy, khua chân múa tay, vứt bỏ cả cái khoa hùng biện lẫn cái vẻ
điềm đạm thường ngày của ông đi đâu mất. Ông mạt sát Ernest là miệng
còn hơi sữa, là mị dân. Ông không tiếc lời công kích giai cấp công nhân,
gọi giai cấp công nhân là những đồ bỏ đi, những phường vô tích sự. Sau khi
ông đã tuôn ra một tràng dài những lời thô bỉ, Ernest đáp:
- Trong giới luật, ngài quả là người khó giữ cho khỏi đi chệch vấn đề
nhất, tôi chưa bao giờ gặp phải. Việc tôi ít tuổi không liên quan gì đến
những điều tôi vừa nói hết, việc giai cấp công nhân vô tích sự cũng vậy.
Tôi buộc tội giai cấp tư bản đã quản lý xã hội không tốt. Ngài không trả
lời. Ngài không dám trả lời. Vì sao vậy? Có phải vì ngài trả lời không được
không? Ngài là người biện hộ cho tất cả các cử toạ này. Tất cả mọi người ở
đây, trừ tôi ra, đều dán mắt vào miệng ngài. Họ chờ ngài trả lời thay cho họ
vì họ không trả lời được. Còn tôi, như tôi đã nói từ trước, tôi biết rằng
không những ngài không trả lời, mà ngài còn không dám trả lời.
- Thật quá lắm, không thể nào tha thứ được nữa! – Đại tá Van Gilbert
quát ầm lên. – Ông có định chửi chúng tôi thì ông bảo!
- Ngài không trả lời, đó mới là không tha thứ được. – Ernest nghiêm
nghị đáp. – Về mặt trí tuệ, không ai có thể bị ai chửi được cả. Chửi, về bản
chất của nó, là một điều hoàn toàn cảm tính. Ngài hãy lấy lại bình tĩnh. Tôi
đứng về mặt trí tuệ buộc tội giai cấp tư bản đã quản lý hỏng. Ngài hãy đứng
về mặt trí tuệ mà trả lời tôi.
Đại tá Van Gilbert ngồi im. Ông nhăn mặt lại và làm ra bộ kẻ cả không
thèm đối đáp với một tên vô lại.
- Xin ngài chớ ủ rũ quá như thế, – Ernest nói. – Ngài nên tự an ủi rằng
chưa có người nào trong giai cấp ngài trả lời được câu buộc tội đó. – Anh
quay về phía những người đang nhao nhao định nói. – Bây giờ đến các
