Tin đó làm Ernest suy nghĩ. Anh sầm mặt xuống, vừa trang nghiêm vừa
tức giận. Một lúc sau anh nói:
- Nhất định là ngoài cái lý tưởng đại học ra, còn có một cái gì khác núp
đằng sau. Lại có kẻ nào gây áp lực với ông ta đấy thôi.
- Anh tin thế ư? – Ba tôi hỏi, vẻ mặt tò mò hơn là lo sợ.
Ernest bảo:
- Trong đầu con bắt đầu có một quan niệm đang thành hình, nhưng
chưa rõ rệt lắm. Để con nói ông nghe. Trong lịch sử thế giới, chưa bao giờ
xã hội lại nhiều sóng gió ghê gớm như bây giờ. Những biến đổi nhanh
chóng trong hệ thống công nghiệp của chúng ta đang gây ra những biến đổi
không kém phần nhanh chóng trong tất cả những cơ cấu tôn giáo, chính trị
và xã hội của chúng ta. Một cuộc cách mạng vô hình và dữ dội đang hình
thành trong cơ cấu của xã hội chúng ta. Người ta chỉ có thể cảm thấy những
cái đó một cách lờ mờ thôi. Nhưng những cái đó nó lẫn vào không khí,
chính lúc này này. Người ta có thể cảm thấy trước sự xuất hiện của một cái
gì rộng lớn, mơ hồ và đáng sợ. Con cũng không dám hình dung sẵn trong óc
xem những cái đó sẽ kết tinh thành cái gì. Tối hôm nọ ông đã nghe lão
Wickson nói. Đằng sau những điều y nói, chính là những cái không tên và
không hình mà con đang cảm thấy. Trong thâm tâm, y rất sợ những cái đó
và chính mối lo sợ này đã khiến cho y phát biểu như vậy.
- Anh muốn nói là… – ba tôi bắt đầu rồi ngừng lại.
- Con muốn nói, một cái bóng đen khổng lồ đang bắt đầu lan ra trên đất
nước, đe doạ tất cả mọi người. Ông muốn gọi nó là bóng của một thiểu số
thống trị cũng được, con cũng chỉ dám ức đoán như thế là sát nhất thôi. Bản
chất nó ra sao, con cũng chẳng muốn tưởng tượng ra nữa [52].
Nhưng điều con muốn nói là: ông đang ở vào một cái thế rất nguy
hiểm, một cái nguy hiểm mà chính con cũng không lường trước nổi. Con lo
cho ông lắm, nên lại càng thấy nỗi nguy hiểm đó là ghê gớm. Ông nên nghe
con, nhận lời đi nghỉ thì hơn.
- Làm thế thì hèn nhát quá, – ba tôi phản đối.
- Không hèn nhát một chút nào cả. Ông đã có tuổi. Ông đã làm tròn sự
nghiệp của ông: một sự nghiệp vĩ đại cho xã hội. Ông nên để cuộc chiến
đấu hiện tại cho những người trẻ tuổi và khoẻ mạnh cáng đáng. Thanh niên
