các ông không cung cấp nổi cho các ông hai mươi nhăm xu quyền lực chính
trị. Đó là một cái vỏ sò rỗng và chẳng bao lâu ngay cái vỏ sò rỗng đó cũng
sẽ bị cướp khỏi tay các ông. Ngày nay giai cấp tài phiệt nắm tất cả mọi
quyền lực trong tay. Ngày nay, nó làm ra luật pháp, vì nó nắm được Thượng
nghị viện, Quốc hội, các Toà án và các cơ quan lập pháp của bang. Và
không phải chỉ có thế. Đằng sau luật pháp, phải có lực lượng để thi hành
luật pháp. Ngày nay giai cấp Tài phiệt làm ra luật pháp, và để tăng cường
luật pháp, nó có dưới quyền chỉ huy của nó, cảnh sát, quân đội, thuỷ quân,
sau rốt là dân vệ, nghĩa là các ông, và tôi và tất cả chúng ta”.
Sau đó không ai thảo luận gì nữa, và được một lát thì tan tiệc. Tất cả
đều lặng lẽ khuất phục, và cuộc chia tay rất âm thầm. Hình như hầu hết vẫn
còn khiếp đảm về cái viễn ảnh tương lai mà họ chưa nhìn thấy.
- Tình hình quả nghiêm trọng thật, – ông Calvin nói với Ernest. – Tôi
không có gì phải tranh luận với ông về cách thức ông vừa mô tả nó ra. Tôi
chỉ không đồng ý với ông về việc ông lên án giai cấp trung lưu. Chúng tôi
sẽ còn sống, và chúng tôi sẽ lật đổ các tơ-rớt.
- Và quay về với các lề lối của ông cha, – Ernest nói nốt hộ.
- Ngay thế đi nữa, – ông Calvin trả lời nghiêm nghị. – Tôi biết đó cũng
là một cách phá máy và như thế là vô lí. Nhưng tất cả cuộc đời hiện nay đều
có vẻ vô lí, do những mưu mô của bọn tài phiệt. Dù sao, cái trò phá máy
của chúng tôi ít ra cũng còn thiết thực và có thể làm được, chứ không như
giấc mộng của ông. Giấc mộng xã hội chủ nghĩa của ông chỉ là… đúng như
thế, chỉ là một giấc mộng. Chúng tôi không thể theo ông được.
- Tôi chỉ mong ông và các bạn ông hiểu biết chút ít về sự tiến hoá của
xã hội học, – Ernest trả lời bằng một giọng mong mỏi khi hai người bắt tay
nhau. – Nếu các ông hiểu biết những cái đó thì chúng tôi cũng có thể tránh
được khá nhiều khó khăn.
Chú thích
1 Ở đây Everhard vạch rõ nguyên nhân những cuộc nổi dậy của lao động
thời đó. Trong sự phân chia sản phẩm, tư bản muốn chiếm phần tối đa;
lao động cũng muốn chiếm phần tối đa. Sự xung đột của họ về vấn đề
phân chia không thể điều hoà được. Chừng nào chế độ sản xuất tư bản
chủ nghĩa còn tồn tại, lao động và tư bản còn xung đột về vấn đề chia
