trọng, nó ám ảnh y như một cơn ác mộng. Lợi nhuận về dầu lửa ngày càng
tăng mà nơi đầu tư chắc chắn thì có hạn, có hạn hơn cả bây giờ. Cũng
không phải chỉ vì bản thân tham lợi mà Rockefeller tìm cách vượt ra khỏi
ngành dầu lửa để đi vào các ngành khác. Y buộc phải làm như thế vì y bị
cuốn bởi ngọn sóng tiền lời, nó do sức hút của tình trạng độc quyền gây
nên. Y đã cho thành lập một cơ quan chuyên đi tìm nơi để đầu tư. Người ta
bảo, viên phụ trách cơ quan đó hàng năm được lĩnh 125.000 đô-la tiền
lương.
"Việc Rockefeller đầu tư vào ngành đường sắt là một hiện tượng nổi
bật hơn cả. Khoảng 1895, y kiểm soát một phần năm tổng số cây số đường
sắt, hoặc thông qua quyền sở hữu ưu thắng của y, y kiểm soát được bao
nhiêu? Y rất có thế lực trong những công ty đường sắt lớn ở New York, về
phía bắc, phía đông và phía tây thành phố (trừ có một nơi, y chỉ nhúng vốn
vào đó chừng vài triệu đô-la). Y hùn vốn hầu hết các đường sắt lớn toả ra
từ Chicago. Y đóng vai chủ chốt trong nhiều hệ thống đường sắt bên phía
Thái Bình Dương. Chính nhờ lá phiếu của y mà Morgan trở thành có thế
lực đến thế. Tuy vậy, cũng có thể nói thêm rằng y cần đến khối óc của
Morgan nhiều hơn là Morgan cần đến lá phiếu của y. Hiện nay hai bên hợp
nhất với nhau lập thành tổ chức "cộng đồng lợi nhuận".
"Nhưng ngành đường sắt không có đủ khả năng để thu hút tất cả số
vàng nhiều như nước lụt này. Hiện nay, số 2.500.000 đô-la lợi nhuận hàng
tháng của Rockefeller đã tăng lên đến bốn, năm, sáu triệu mỗi tháng, đến
75.000.000 mỗi năm. Dầu lửa lãi vô kể. Việc dùng lợi nhuận để tái đầu tư
hàng năm đem lại thêm chừng vài triệu đô-la.
"Rockefeller đi vào kĩ nghệ khí thắp và điện khí khi hai ngành này phát
triển tới giai đoạn đầu tư đã có thể chắc chắn. Và hiện nay một phần lớn
nhân dân Mỹ, bất kì dùng loại đèn nào, cứ vào lúc mặt trời lặn là bắt đầu
làm giàu cho Rockefeller. Tiếp đó y xoay ra cầm cố ruộng đất. Người ta kể
lại rằng cách đây vài năm, khi nông dân làm ăn phát đạt và có điều kiện để
chuộc lại ruộng đất, Rockefeller suýt phát khóc lên; số tiền tám triệu đô-la,
y tưởng có thể dùng trong vài năm để kinh doanh lấy lời theo kiểu đó, đột
nhiên lại quay về nhà y. Y vốn đã bối rối vì việc tìm nơi đầu tư cho số lãi
dầu lửa và những chỗ lãi con lãi cháu của số lãi này, bất ngờ y lại đâm bối
