“Trong ngôn ngữ Anh chính xác nói thế không có nghĩa gì,” nàng
không đồng ý.
Gã lại mò mẫm tìm một câu mới.
“Ý tôi định nói, tôi bắt đầu thấy rõ địa thế.”
[41]
Vì thương hại nên nàng cũng không bắt bẻ nữa; gã nói tiếp:
“Tri thức đối với tôi như một căn phòng treo bản đồ đi biển
[42]
. Bất cứ
lúc nào bước vào thư viện, tôi cũng có cảm giác ấy. Nhiệm vụ của các thày
giáo là dạy cho sinh viên nội dung của căn phòng ấy một cách có hệ thống.
Thày giáo chỉ là những người hướng dẫn căn phòng, thế thôi. Đó không
phải là cái mà các ông ấy có trong chính đầu óc của mình. Các ông ấy
không cấu thành, không sáng tạo nó. Tất cả đều có sẵn ở trong phòng treo
bản đồ rồi, các ông ấy chỉ thạo đường đi ở trong đó thôi, công việc của các
ông ấy là chỉ dẫn địa điểm cho những người lạ, nếu không họ có thể bị lạc.
Nhưng tôi thì lại không phải dễ dàng gì mà bị lạc. Tôi là kẻ thạo đường,
thuộc địa thế. Bao giờ tôi cũng biết rõ địa vị của tôi
[43]
. Như thế là có gì sai
không?”
“Đừng nói là địa vị của tôi.”
“Vâng,” gã nói vẻ biết ơn. “Tôi ở đâu
[44]
. À mà tôi nói đến đâu rồi nhỉ?
À, phải rồi, nói đến gian phòng có treo bản đồ. Vâng, một số con người...
[45]
”
“Người,”
[46]
nàng chữa.
“Một vài người cần phải có người có chỉ dẫn. Hầu hết mọi người đều
cần như vậy. Nhưng tôi nghĩ riêng tôi, không có họ, tôi vẫn có thể đi được.
Tôi đã ở mãi trong phòng treo bản đồ đó rồi, tôi đã thông thuộc đường đi lối
lại, tôi biết rõ những bản đồ nào cần phải tra cứu, những bờ biển nào cần
phải thám hiểm. Và do tôi đã vạch ra được kế hoạch, cho nên tự tôi, tôi có
thể khám phá ra tất cả nhanh hơn. Tốc độ của cả một đoàn tàu là tốc độ của
con tàu chậm nhất, cô biết đấy, và tốc độ của các thày giáo thì cũng chịu
ảnh hưởng như vậy thôi. Họ không thể đi nhanh hơn những phần tử kém cỏi
trong đám học sinh của họ. Và tự tôi, tôi có thể bước nhanh hơn cái tốc độ
mà họ kéo cả lớp của họ đi.”
“Người đi một mình là người đi nhanh nhất,”
[47]
nàng trích dẫn một câu.
