Tôi nói đó là sự tình cờ. Và ngài công tố viên nhận xét với giọng điệu hơi
mỉa mai: “Tạm biết thế đã.” Sau đó mọi việc rối lên, ít nhất là đối với tôi.
Nhưng sau vài câu trao đổi, ông chủ tọa tuyên bố phiên tòa tạm dừng và sẽ
được tiếp tục vào buổi chiều với phần nghe lời khai của các nhân chứng.
Tôi không có thời gian để nghĩ ngợi. Người ta dẫn tôi ra, đưa lên xe tù
rồi lái về nhà giam, và tôi ăn trưa ở đó. Sau một khoảng thời gian rất ngắn,
chỉ vừa đủ để tôi kịp thấy mình đang mệt, người ta đã đến tìm tôi. Mọi việc
bắt đầu lại, và tôi lại ở trong phòng xử án, trước những bộ mặt buổi sáng.
Chỉ khác là cái nóng ghê gớm hơn nhiều, và như có phép màu, mỗi vị bồi
thẩm, vị công tố viên, vị luật sư của tôi và cả một vài nhà báo đều mang
theo quạt nan. Anh nhà báo trẻ và cô người máy bé nhỏ vẫn ở nguyên tại
chỗ. Nhưng họ không quạt mà vẫn im lặng nhìn tôi.
Tôi lau mồ hôi trên mặt và có cảm giác mơ hồ về phiên tòa và về chính
tôi, khi tôi nghe gọi đến ông giám đốc trại dưỡng lão. Người ta hỏi ông ấy
là mẹ tôi có phàn nàn gì về tôi không, và ông ấy nói có, nhưng mà ai ở nhà
dưỡng lão mà chẳng phàn nàn về người thân của mình. Ông chủ tọa chỉnh
lại câu hỏi là mẹ tôi có kêu ca về việc bị đưa vào trại không, và ông giám
đốc lại bảo có. Nhưng lần này ông ấy không nói thêm gì. Một câu hỏi khác,
ông ấy trả lời rằng ông ấy ngạc nhiên vì sự vô tình của tôi trong ngày chôn
cất. Người ta lại hỏi ông ấy ngụ ý gì khi nói đến sự vô tình. Khi đó ông
giám đốc nhìn xuống mũi giày và nói rằng tôi không muốn nhìn mặt mẹ,
không khóc lấy một lần và sau khi chôn cất thì đi ngay mà không lưu lại lấy
một lúc bên cạnh mộ mẹ. Một điều nữa làm ông ta ngạc nhiên: một nhân
viên tang lễ nói tôi không nhớ tuổi của mẹ. Một phút im lặng, rồi ông chủ
tọa hỏi ông ấy liệu những điều ông ấy nói về tôi có đúng không. Vì ông
giám đốc không hiểu câu hỏi, nên ông chủ tọa nói: “Đó là luật.” Rồi ông
chủ tọa hỏi công tố viên có hỏi thêm gì không. Ông này nói to “Ô không,
thế là đủ” với chất giọng và cái nhìn đắc thắng hướng về phía tôi. Lần đầu
tiên sau nhiều năm, tôi có ý muốn ngu xuẩn là khóc, vì cảm thấy mình bị
những con người này ghê tởm.
Sau khi hỏi bồi thẩm đoàn và luật sư của tôi xem còn câu hỏi gì không,
vị chủ tọa gọi đến ông bảo vệ. Với ông này cũng như với tất cả mọi người,
