anh như thế.” Tôi cảm ơn ông ấy. Mẹ tôi, dù không phải vô thần, chưa bao
giờ nghĩ đến tôn giáo khi còn sống.
Tôi bước vào. Đó là một gian phòng rất sáng, được quét vôi và lợp kính.
Trong phòng có những chiếc ghế và giá gỗ hình chữ X. Hai cái giá ở giữa
nhà đỡ chiếc quan tài có nắp đậy. Những chiếc đinh ốc sáng loáng được vặn
chưa chặt nổi bật trên nền những tấm ván mỏng quét màu hồ đào. Cạnh
quan tài có một hộ lý người A rập mặc áo choàng trắng, đội khăn màu sáng
trên đầu.
Lúc đó, ông bảo vệ bước vào sau lưng tôi. Ông vừa phải chạy. Ông ấp
úng nói: “Người ta che mặt mẹ anh đi rồi, nhưng tôi phải mở nắp quan tài ra
để anh nhìn bà ấy.” Ông ấy đi lại phía quan tài, nhưng tôi đã ngăn lại. Ông
ấy hỏi: “Anh không muốn nhìn à?” Tôi nói: “Không.” Ông ấy chững lại, và
tôi thấy khó chịu vì nghĩ rằng tôi không nên nói vậy. Một lát sau, ông ấy
nhìn tôi và hỏi “Vì sao?” nhưng không đi lại gần, dường như ông ấy tự
hiểu. Tôi nói: “Tôi không biết nữa.” Ông ấy vân vê làn ria mép bạc trắng và
nói mà không nhìn tôi: “Tôi hiểu.” Ông ấy có cặp mắt thật đẹp, sáng xanh,
da mặt hơi đỏ. Tôi kéo ghế cho ông ta, và ông ta ngồi hơi lùi về phía sau
tôi. Người gác linh cữu đứng dậy và đi ra phía cửa. Bấy giờ, ông bảo vệ bảo
tôi: “Cô ấy bị một vết loét.” Vì tôi không hiểu nên tôi lại nhìn cô hộ lý và
thấy cô ấy đang nâng phần dưới của dải khăn quấn quanh đầu lên gần mắt.
Cái khăn màu trắng nằm thẳng trên sống mũi, và che khuất khuôn mặt của
cô ấy.
Khi cô ấy ra ngoài, ông bảo vệ bảo tôi: “Tôi để anh ở đây một mình.”
Không hiểu tôi đã làm động tác gì mà ông ấy lại ở lại và đứng ngay sau
lưng tôi. Việc đó làm tôi thấy khó chịu. Căn phòng bấy giờ tràn ngập ánh
sáng quyến rũ của buổi hoàng hôn. Hai con ong bầu bay vù vù trên mái nhà.
Tôi cảm thấy cơn buồn ngủ đang chiếm lấy tôi. Tôi nói với ông bảo vệ mà
không quay lại: “Ông đã ở đây lâu chưa?” Lập tức ông ấy trả lời: “Năm
năm”, dường như ông ấy đã luôn chờ câu hỏi của tôi.
Sau đó, ông ấy tiếp tục nói rất lâu. Ông ấy sẽ rất sửng sốt nếu người ta
bảo ông ấy thôi, không làm bảo vệ ở trại Marengo nữa. Ông ấy đã sáu tư
tuổi và là người Paris. Lúc đó tôi ngắt lời ông ấy: “A, ông không phải người
