bỏ phiếu, thay vì nói: “Lá phiếu này làm lợi cho quốc gia” thì anh ta nói:
“Lá phiếu này làm lợi cho người hay đảng này để việc này được thông
qua.” Vậy thì, luật về trật tự công trong các buổi họp không phải là để gìn
giữ ý chí tập thể mà để bảo đảm rằng luôn có câu hỏi được đặt ra và luôn
có câu trả lời theo chiều hướng đã được vạch sẵn.
Ở đây, tôi có thể đưa ra nhiều ý tưởng về quyền bỏ phiếu trong mọi hành
động của Quyền Tối thượng – một quyền của công dân mà không ai có thể
tước bỏ được – và quyền phát biểu ý kiến, đưa đề nghị, phân tách và tranh
luận, những quyền mà chính quyền luôn cẩn thận chỉ dành cho thành viên
của mình. Nhưng cần có một cuốn sách dành riêng cho mục quan trọng
này, và tôi không thể nói hết được trong cuốn sách này.
Chương 2: Sự đầu phiếu
Qua phần trước, ta có thể thấy rằng phương cách điều hành việc công nói
lên khá rõ ràng thực trạng tinh thần và sức mạnh của cơ cấu chính trị. Càng
có sự đồng thuận trong các buổi họp thì ý kiến càng tiến gần đến sự thống
nhất và ý chí tập thể càng mạnh. Ngược lại, những tranh cãi kéo dài, sự bất
đồng ý kiến và xáo trộn là những dấu hiệu của tư lợi và sự suy tàn của quốc
gia.
Sự việc này ít rõ ràng hơn khi có hai hay nhiều giai cấp trong cùng một cơ
cấu chính trị, như giai cấp quý tộc và thường dân ở La Mã. Ngay trong
những ngày huy hoàng nhất của nền Cộng Hòa, các cuộc tranh cãi giữa hai
giai cấp đó thường xuyên xảy ra và làm rối loạn các buổi nghị hội. Nhưng
ngoại lệ đó có tính hình thức hơn là thực tế; bởi do các khuyết điểm cố hữu
trong cơ cấu chính trị, có thể nói La Mã có hai quốc gia trong một quốc gia,
điều gì không đúng cho cả hai thì lại đúng cho mỗi quốc gia riêng biệt.
Thật vậy, trong những thời kỳ sóng gió nhất, khi Nguyên lão Thượng viện
không can thiệp, các cuộc trưng cầu dân ý luôn diễn ra êm thấm và với một
đa số lớn. Công dân chỉ có một quyền lợi; dân chúng cùng chung một ý chí.
