là bị tiêu diệt hoặc là được cứu; và qua giai đoạn khẩn cấp, nhà độc tài trở
nên hoặc chuyên chế hoặc không còn cần thiết nữa. Tại La Mã, các nhà độc
tài chỉ được phép cầm quyền trong thời gian sáu tháng, một số đông từ
chức trước khi hết hạn. Nếu thời gian dài hơn, họ có thể bị cám dỗ kéo dài
nó hơn nữa như các Thập Quan Viên đã làm khi được giao quyền trong một
năm. Nhà độc tài chỉ có thì giờ làm công việc mà ông ta được giao phó, và
không có thì giờ để nghĩ đến các công việc lâu dài hơn.
Chương 7: Tòa kiểm duyệt
Cũng giống như ý chí tập thể được công bố qua luật pháp, sự phán xét của
công chúng được công bố qua tòa kiểm duyệt: Công luận là một hình thức
luật pháp được người phụ trách kiểm duyệt thi hành; và cũng như người cai
trị, người phụ trách kiểm duyệt chỉ áp dụng luật pháp vào những trường
hợp đặc thù mà thôi.
Tòa kiểm duyệt không phải là trọng tài của công luận; nó chỉ là người nói
lên tiếng nói của công luận mà thôi, và khi rời xa vai trò này, thì các quyết
định của nó đều vô giá trị và không có hiệu quả.
Thật vô ích khi muốn phân biệt đạo đức của một quốc gia với đạo đức của
dân chúng nước đó; [vì] cả hai đều bắt nguồn từ một nguyên tắc chung, và
hòa trộn với nhau. Trong tất cả mọi dân tộc trên trái đất, không phải là thiên
nhiên nhưng chính là dư luận đã khiến họ chọn lấy những gì được xem là
thú vui. Hãy chỉnh sửa dư luận của con người, và đạo đức của họ sẽ tự
thanh lọc lấy. Con người luôn thích những điều tốt đẹp hay cái gì mà họ
nghĩ là tốt đẹp; nhưng người ta phạm sai lầm khi phán đoán điều gì là tốt
đẹp. Cho nên phải chỉnh sửa lại phán đoán đó. Xét đoán về đạo đức chính
là xét đoán xem điều gì được tôn trọng; và xét đoán xem điều gì được tôn
trọng thì hãy xem công luận nào đã được coi như luật pháp.
Công luận của một dân tộc xuất phát từ Hiến pháp của dân tộc đó; tuy rằng
luật pháp không quy định đạo đức, nhưng chính sự lập pháp sanh ra đạo
