các vị vua dùng những quan lại cai trị thay cho mình.
Một nhược điểm cốt yếu và không thể tránh được, khiến cho chính quyền
quân chủ không sánh được với chính quyền cộng hoà, đó là trong nền cộng
hoà, quần chúng không bao giờ lựa chọn những người thiếu sáng suốt và
không có năng lực vào những địa vị cao nhất; trong khi đó những kẻ chiếm
địa vị tột bực trong nền quân chủ thường là kẻ khờ dại, những tên lừa đảo
tầm thường, những kẻ mưu đồ nhỏ nhặt. Những tài mọn vụn vặt ấy giúp
chúng đạt đến những địa vị cao cả trong triều đình, nhưng một khi chúng
ngồi vào các chỗ đó, các tài mọn ấy chỉ làm cho dân chúng thấy rằng chúng
không xứng đáng. Về sự lựa chọn này thì dân chúng ít lầm lẫn hơn vua; và
một người thật xứng đáng trong chính quyền quân chủ cũng hiếm có như
một tên ngu đần cầm đầu một chính quyền Cộng Hòa. Vậy nên, khi nhờ sự
may mắn nào đó, có một người xứng đáng được sinh ra để lèo lái quốc gia
trong một nền quân chủ đã bị làm hư hỏng bởi những kẻ vô tài nói trên, thì
mọi người đều sẽ hết sức ngạc nhiên trước những thủ đoạn và phương sách
mà nhà vua áp dụng, và triều đại này đáng được xem là một kỷ nguyên lớn
trong lịch sử xứ sở.
Để một quốc gia quân chủ được cai trị tốt, dân số và diện tích phải cân
xứng với khả năng của nhà cầm quyền. Xâm chiếm dễ hơn là cai trị. Với
một đòn bẩy đủ dài, người ta có thể di chuyển quả đất bằng một ngón tay;
nhưng để chống đỡ nó thì phải cần đến hai vai của thần Hercules, dù quốc
gia có nhỏ bao nhiêu, vị vua hầu như không bao giờ đủ sức cai trị. Mặt
khác, khi quốc gia quá nhỏ cho kẻ cai trị – một trường hợp hiếm có – đất
nước cũng không được cai trị tốt, vì người cai trị, luôn muốn đạt được các
mưu đồ của mình mà quên đi lợi ích của dân chúng. Một nhà vua có quá
nhiều tài năng mà dùng không đúng chỗ cũng làm khổ dân như một ông
vua kém cỏi, bất tài. Thật ra một vương quốc nên bành trướng hay co cụm
lại theo mỗi triều đại, tùy theo khả năng của vị quân vương; nhưng trong
một chế độ Cộng Hòa, với khả năng tương đối ổn định của Thượng viện,
