Ngoài ra, ta nhận thấy rằng, cũng cùng một số người, nhưng ở các xứ nóng,
người ta lại tiêu thụ ít hơn. Khí hậu đòi hỏi người ta ăn uống vừa phải để
được mạnh khỏe: Ở nơi đó, dân Âu châu muốn sống như ở nước mình thì
sẽ bị chết hết vì kiết lỵ và ăn không tiêu. Chardin có nói rằng: “Chúng ta là
những con thú ăn thịt, những con sói khi so sánh với dân Á châu.” Có
người cho rằng sự điều độ của dân Ba Tư là do nơi đó không trồng trọt
nhiều; nhưng tôi tin rằng xứ ấy ít thực phẩm hơn vì dân chúng có nhu cầu ít
hơn. Nếu sự thanh đạm của họ là kết quả của sự trơ trụi của đất đai, thì chỉ
có dân nghèo là ăn ít, nhưng tất cả mọi người đều ăn ít như vậy; lại nữa, tùy
theo sự phì nhiêu của đất đai, dân chúng ăn ít hay nhiều tùy vào từng vùng;
nhưng người ta nhận thấy sự thanh đạm ấy có trong toàn cõi Ba Tư. Dân
chúng rất tự hào về lối sống của mình, cho rằng ta chỉ cần nhìn nước da của
họ để phải công nhận rằng lối sống ấy tốt hơn hẳn lối sống của người dân
công giáo. Đúng vậy, dân Ba Tư có làn da tốt: Da của họ đẹp, mịn màng,
trong khi nước da của dân Armenia, một sắc dân lệ thuộc và sống theo kiểu
người Âu châu, thì bị sần đỏ, và thân thể của họ thì thô kệch và nặng nề!”
Càng gần đường xích đạo thì dân chúng càng sống đạm bạc. Họ rất ít đụng
đến thịt; họ thường ăn gạo, bắp, kê và sắn. Ở Ấn Độ có hàng triệu người
mà thức ăn không tốn hơn một xu một ngày. Ngay tại Âu châu, ta có thể
nhận thấy các khác biệt về ăn uống giữa dân miền Bắc và dân miền Nam.
Một người Tây Ban Nha có thể sống một tuần bằng bữa ăn tối của một
người Đức. Ở các nước mà con người ăn nhiều, thường có sự xa hoa về vật
liệu tiêu dùng. Ở Anh, sự xa hoa là một bàn đầy thức ăn; ở Ý, ta có thể ăn
thỏa thuê đồ ngọt và có cả hoa bày biện trên bàn.
Cũng có sự khác biệt trong sự xa hoa về quần áo. Ở các xứ với sự thay đổi
thời tiết mau chóng và dữ dội, người dân mặc áo quần tốt hơn và giản dị
hơn; ở những chỗ mà áo quần chỉ là đồ trang trí và người ta chọn sự làm
đẹp hơn là tiện dụng thì áo quần là những xa xỉ phẩm. Tại Naples, hàng
ngày ta có thể thấy đàn ông đi dạo tại phố Pausilippeum mặc áo thêu chỉ
vàng và không mang vớ. Sự khác biệt cũng như vậy trong nhà cửa; người ta
