Theo nghĩa thông thường, kẻ chuyên chế là một ông vua cai trị bằng bạo
lực, không đếm xỉa đến công lý và luật pháp. Theo đúng nghĩa, kẻ chuyên
chế là một người tự cho mình quyền hành của một vị vua, mà chính ra ông
ta không có cái quyền đó. Xưa kia người Hy Lạp hiểu chữ “kẻ chuyên chế”
như vậy; họ áp dụng danh từ đó lẫn lộn cho các nhà cai trị, cả tốt lẫn xấu,
khi những người này sử dụng quyền hành không hợp pháp. Vậy thì, nhà
chuyên chế và kẻ cướp quyền là hai danh từ đồng nghĩa.
Để gọi những điều dị biệt này bằng những danh từ khác nhau, tôi gọi kẻ
tiếm quyền của nhà vua là kẻ chuyên chế (tyrant), và kẻ cướp quyền của
Hội đồng Tối cao là kẻ bạo ngược (despot). Kẻ chuyên chế là người tự
phong mình lên [cầm quyền] một cách trái luật pháp nhưng vẫn cai trị theo
luật pháp; kẻ bạo ngược là người tự đặt mình lên trên luật pháp. Như thế,
kẻ chuyên chế không thể là kẻ bạo ngược, nhưng kẻ bạo ngược luôn là
người chuyên chế.
Chương 11: Sự tiêu diệt của một cơ cấu chính trị
Cái chết của một cơ cấu chính trị là khuynh hướng tự nhiên và không thể
tránh được của mọi chính quyền, kể cả những chính quyền đã được tổ chức
tốt nhất. Nếu Sparta và La Mã bị tiêu diệt thì liệu có quốc gia nào còn hy
vọng tồn tại mãi? Và nếu ta muốn thiết lập một chính quyền tồn tại lâu dài,
thì ta cũng không nên mơ ước là nó sẽ tồn tại vĩnh viễn. Nếu muốn thành
công, thì đừng nên toan tính làm những gì không thể làm được, hay tự hào
rằng đã tạo nên một cơ cấu nhân tạo có thể tồn tại vĩnh viễn, một đặc tính
mà con người không có.
Cơ cấu chính trị cũng như cơ thể con người, bắt đầu chết ngay từ khi chúng
mới sinh ra, và tự mang trong mình các nguyên nhân của sự hủy hoại.
Nhưng cả hai đều có một thể chất khỏe hơn hay yếu hơn để giúp cho chúng
tồn tại được lâu dài hơn hay ngắn ngủi hơn. Thể chất của con người là do
thiên nhiên tạo ra; thể chất của quốc gia là do tài khéo của con người tạo
nên. Con người không có khả năng kéo dài đời sống của mình; nhưng họ có
