Trong một bài thực tập về mổ ếch, một sinh viên đã phát hiện ra nhiều
đôi đốm trắng ở hai bên cột sống con vật. Đặc điểm này không thấy ở hình
vẽ mẫu và cũng không thấy thầy giáo nói tới. Sau khi tìm hiểu, anh ta biết
thêm là đây là những khối dự trữ can xi của ếch.
Trong một cuộc du lãm sinh học, có sinh viên quan sát cách thở bằng
thầm miệng của ếch. Trong sách giáo khao, chỉ nêu động tác thở là hạ thềm
miệng để hút ôxy và nâng thềm miệng để tống ôxy vào phổi. Anh quan sát
kỹ, thì thấy động tác nâng hạ thềm miệng tiếp diễn rất nhanh tới chục lần để
tích ôxy trong miệng, tới khi có khối ôxy đáng kể trong đó, mới có động tác
nâng mạnh thềm miệng để đẩy ôxy qua thanh quản. Anh đã phát hiện chi
tiết của động tác thở của ếch không nêu trong bài giảng. Kiến thức này
không có cả trong sách giáo khoa.
Tính nhạy cảm bẩm sinh, nhưng óc quan sát đòi hỏi rèn luyện. Thầy giáo
khoa học có tác dụng quan trọng trong việc rèn luyện này. Phải gợi ý cho
sinh viên tìm tòi thêm trong các buổi thực tập. Phải giúp đỡ sinh viên tập
nhận thức ý nghĩa của hiện tượng thông thường trong các quan sát, thí
nghiệm.
Nhà sinh lý học Paplốp đã nói với các môn đồ: Trong khi nghiên cứu, thí
nghiệm, quan sát, các bạn không nên bao giờ nhìn sự kiện một cách hời hợt.
Đừng biến mình thành người lưu trữ sự kiện. Hãy đi sâu vào bí mật về
nguồn gốc của chúng. Hãy kiên nhẫn tìm ra quy luật chi phối chúng.
