Hiên, Giằng, Trà My để tìm gỗ quí. Ai ai cũng quyết tâm phục vụ, làm
không kịp ăn ngủ, có người phải bán ghe thuyền, trâu bò để mua cho được
gỗ quí - nhưng vẫn không đủ, một phần còn bị quan địa phương, nhà chức
trách hối lộ, lợi dụng lấy riêng xây nhà cửa nên mấy cũng không vừa. Thế
mà vẫn còn người bị tử hình.
- Lệnh ta có khắc nghiệt đến thế đâu?
- Trình chúa Thượng, lệnh ít, lạc nhiều. Khi tôi về Thuận Hoá thì cũng
thấy vẫn tình cảnh thảm thương, khốn khổ ấy diễn ra từ nguồn xuống biển.
Chỉ khác là số người bị xử chém ở đây còn nhiều gấp bội ở Quảng Nam.
Dân tình khốn khổ, thuế cao, xâu nặng, mùa mất liên miên mà còn nỗi quan
lại bất công, dân tình thật đáng thương. Xin chúa nghĩ lại cho dân nhờ.
Chúa suy nghĩ một lát đáp:
- Ta rất cám ơn lời can gián của quan nội tán. Nguyên ta hàng ngày ở
trong thâm cung, nào có phải tiếp xúc dễ dàng với dân chúng để biết dân
tình ra sao đâu. Do thế, phải xây lầu cao để nhìn xa, thấy rộng. Đồng thời,
bọn do thám, gian đồ lảng vảng quanh đây, cũng phát hiện dễ dàng. Đấy
cũng là một cách phòng bị phải không quan nội tán.
Vân Hiên không chấp thuận lời biện hộ thiếu căn cứ ấy. Ông nói:
- Thưa chúa Thượng, không phải như vậy. Phàm ở ngôi đế vương là có
chân mệnh, do trời định. Cần phải dừng đức độ làm căn bản thì dân mới hết
lòng kính yêu, đem hết sức bình sinh lo khai thác đất đai, chiến đấu giữ
vững bờ cõi chẳng tiếc gì sinh mạng. Máu mủ của dân là quí mà đem tiêu
phí vào những việc xa hoa chưa cần thiết thì làm sao dân tin tưởng, hết lòng
vì công ích, xả thân vì đại nghĩa. Nghiêu Thuấn xưa cung điện chỉ lợp bằng
tranh không xén, mấu gỗ không chặt, chỉ rộng ban điều nhân đức mà các
nước chư hầu đều kính phục, cùng dốc lòng phục vụ. Chúa Thượng bây giờ
còn tính mở rộng biên cương mà hai đầu đều đang thụ địch, không giữ được
dân, không làm cho dân hết lòng thương yêu thì có ai chịu chết để thực hiện
