– Nhưng quan gia không chịu. Quan gia đúng là một bậc thánh nhân, là
một ông vua nước nhỏ mà không chịu khuất phục uy vũ nước lớn. Thưa
mẹ, nay quân Nguyên ngấp nghé ngoài quan ải, thái tử nhà Nguyên đưa thư
sang, đòi mượn đường nước ta đi đánh Chiêm Thành, lại đòi ta phải cấp
lương thực. Cho nó mượn đường là đưa thịt vào miệng hổ đói đấy, mẹ ạ.
Nói đến đây, Hoài Văn quỳ sụp trước sập và thưa:
– Con muốn xin mẹ một điều.
– Con xin mẹ điều gì?
– Thưa mẹ, thấy quốc sỉ mà làm thinh là hèn. Thấy quốc nạn mà chịu
một bề, không phải là dũng. Con không được dự bàn việc nước, nhưng con
không muốn khoanh tay ngồi nhìn quân giặc sang cướp nước. Các vị vương
hầu đều thương con còn nhỏ. Quan gia bảo con phải về phụng dưỡng mẹ.
Nhưng con trộm nghĩ, quân giặc đánh sang chỉ còn là chuyện sớm tối. Con
cũng muốn theo gương các vương hầu, chiêu binh mãi mã, tích thảo dồn
lương để đánh giặc dữ, cứu nạn nước. Mẹ giúp con để cho con nối được chí
cha con, khỏi mang tiếng là trai thời loạn.
Phu nhân đăm đăm nhìn đứa con trai duy nhất. Đứa con mảnh dẻ như nữ
nhi, yếu như cánh hoa chưa chịu được sương gió. Phu nhân rùng mình,
nghĩ lại ba mươi năm trước, quân Nguyên đã kéo sang, ngựa nhung nhúc
đầy đồng nội. Giặc đi đến đâu thì cỏ không mọc được, ruộng nương trơ
trụi, làng mạc cháy hết, trâu bò không còn. Đến khi đuổi được giặc thì
người chết như rạ, đất nước tan hoang, kinh đô biến thành tro bụi. Thuở ấy,
đức ông phải dấn mình vào vòng khói lửa. Phu nhân thì dẫn mẹ chồng đi
chạy loạn, trải biết bao nhiêu gian truân cơ cực. Nay mà lại nổi can qua, thì
lại là cảnh thịt nát xương tan, đầu rơi máu chảy, mệnh người như cỏ rác.
Phu nhân đã già rồi, chân yếu tay mềm, biết có chạy được không? Khi xưa,
phận làm vợ dám đâu mong đức ông ở lại bên mình. Nhưng nay là mẹ, há
lại chẳng bảo được con ở nhà đỡ mẹ hay sao? Người mẹ rùng mình, nhắm
