Trong tám ngày qua Eugène và Vautrin cũng chẳng thèm nói vớinhau
một lời nhưng luôn để ý lẫn nhau. Chàng sinh viên cứ tự hỏi tại sao lạivậy.
Chắc rằng những ý tưởng được đưa ra hoàn toàn vì lý do quyền lực, và nó
sẽtự thể hiện ra, nó tác động vào trí não phản ánh bởi một quy tắc toán học
giốngnhư một quy tắc bắn súng cối bằng những trái bom. Nếu như chàng là
những ngườibản xứ thân thiết thì ở đó những ý tưởng sẽ được phổ biến rộng
rãi, chàng cũnglà một trong những người bản xứ mạnh mẽ được trang bị
đầy đủ, những kẻ bạo dạntrên thành luỹ đang hô đồng thanh theo ý muốn
của những người khác khúm núm vàrơi rụng giống như những viên đạn bắn
vào một bức tường thành; tiếp sau đó,chàng còn trong vai trò của những
người bản xứ mềm yếu, và ở vào vai trò đó thìnhững ý tưởng của người
khác đến rồi tan biến như những quả đạn đại bác yếu dầnđi trên mặt đất
mềm mại của đồn lẻ. Rastignac là con người thông minh có thểvượt qua
được những biến cố trong đời. Chàng còn quá trẻ để có thể dễ dàng đưara
những ý kiến riêng, hay làm cho lan truyền những thứ tình cảm đôi khi
lànhững điều kỳ dị bất thường đang làm cho chúng ta lo lắng mà chúng ta
không hềhay biết. Quan niệm của chàng về đạo đức thể hiện chính qua cửa
sổ tâm hồn làđôi mắt sáng suốt và tinh nhanh. Người có cả hai điều này đều
có cái nhìn xatrông rộng đến kỳ lạ. Cái lanh lẹ đến rồi phát đi ở những
người đàn ông caothượng, mạnh mẽ, khôn khéo nắm bắt sơ hở của đối
phương. Vả lại, từ khoảng mộttháng nay, ông ta đã phát hiện ở Eugène
những đức tính tốt cũng như những đứctính xấu. Cái xấu ở chàng ư, đó là
chàng đã đòi hỏi quá nhiều ở thế giới và ởlòng tham muốn đạt được mọi
thứ. Trong khi đó đức tính tốt của Eugène, lạichính là ở cái lanh lợi, nhạy
bén, sắc sảo của người miền Nam, đức tính này làmcho chàng biết cách xử
sự đúng đắn khi giải quyết những vấn đề khó khăn, nókhông cho phép một
người đàn ông xứ Loire tỏ ra chần chừ lưỡng lự trong bất kỳmột công việc
nào; nhưng đối với những người ở miền Bắc thì đức tính tốt nàygọi là
khiếm khuyết: đối với họ, phải chăng đó là số mệnh của Murat, đó cũng
lànguyên nhân dẫn đến cái chết của ông ta.
