không làm khác (đạo pháp tự nhiên – chương 25).
Chúng ta để ý: Khổng Tử cũng đã có lần muốn “vô ngôn” và bảo Tử Cống:
“Thiên hà ngôn tai? Tứ thời hành yên, bách vật sinh yên. Thiên hà ngôn tai?”
– Trời có nói gì đâu? Thế mà bốn mùa cứ thay nhau, vạn vật cứ sinh hóa.
Trời có nói gì đâu? (Luận ngữ – Dương Hóa – 18)
Luật tương đối trong chương này sau được Trang tử diễn rõ và mạnh hơn
trong thiên Tề vật luận.
3
不尚賢，使民不爭；不貴難得之貨，使民不爲盜；不⾒可欲，使民⼼
不亂。
是以聖⼈之治，虛其⼼，實其腹；弱其志，强其⾻。
常使民無知無欲，使夫智者不敢爲也，爲無爲，則無不治。
Bất thượng hiền, sử dân bất tranh; bất quí nan đắc chi hoá, sử dân bất vi đạo;
bất hiện khả dục, sử dân tâm bất loạn.
Thị dĩ thánh nhân chi trị, hư kì tâm, thực kì phúc; nhược kì chí, cường kì cốt.
Thường sử dân vô tri vô dục, sử phù trí giả bất cảm vi dã, vi vô vi, tắc vô bất
trị.
Không trọng người hiền để cho dân không tranh. Không quí của hiếm để cho
dân không trộm cướp, không phô bày cái gì gợi lòng ham muốn, để cho lòng
dân không loạn.
Cho nên, chính trị của thánh nhân là làm cho dân: lòng thì hư tĩnh, bụng thì
no, tâm chí thì yếu [không ham muốn, không tranh giành], xương cốt thì
