mạnh.
Khiến cho dân không biết, không muốn, mà bọn trí xảo không dám hành
động. Theo chính sách “vô vi” thì mọi việc đều trị.
Chương này ý nghĩa thật rõ. Lão tử cho lòng ham muốn danh lợi là đầu mối
của loạn. Nho, Mặc đều trọng hiền (Luận ngữ, thiên Tử Lộ, khuyên “đề cử
hiền tài”; Lễ kí, thiên Lễ vận chủ trương “tuyển hiền dữ năng”; còn Mặc Tử
thì có thiên Thượng hiền), khiến cho dân thèm khát danh lợi, dùng trí xảo để
tranh nhau danh lợi. Ông chê lối trị dân đó, bảo bậc thánh nhân (thánh nhân
theo quan niệm của ông, chứ không phải hạng thánh nhân theo quan niệm
Khổng, Mặc) chỉ cần lo cho dân đủ ăn, khỏe mạnh, thuần phác (vô tri) không
ham muốn gì cả (vô dục), như vậy là vô vi mà nước sẽ trị.
Chữ thường ở đầu câu cuối, nếu dịch là thường thường thì sai ý của Lão tử,
mà dịch là vĩnh viễn thì e có vẻ nhấn mạnh quá. Max Kaltenmax và Liou
Kia-hway đều không dịch. Chúng tôi cho như vậy là phải.
4
道沖，⽽⽤之或不盈，淵兮似萬物之宗。
挫其銳，解其紛，和其光，同其塵；湛兮似或存。
吾不知誰之⼦，象帝之先。
Đạo xung, nhi dụng chi hoặc bất doanh, uyên hề tự vạn vật chi tôn.
Toả kì nhuệ, giải kì phân, hoà kì quang, đồng kì trần; trạm hề tự hoặc tồn.
Ngô bất tri thuỳ chi tử, tượng đế chi tiên.
Đạo, bản thể thì hư không mà tác dụng thì cơ hồ vô cùng, nó uyên áo mà tựa
