với chính ông.
3. Tên họ
Tư Mã Thiên bảo Lão tử họ Lí, tên Nhĩ, tự là Đam; ông có vẻ tin như vậy
nhưng cũng đưa thêm hai thuyết nữa mà ông nhận rằng không biết đúng hai
sai: một thuyết Lão tử là Lão Lai tử, cũng người nước Sở, cũng viết sách,
đồng thời với Khổng tử; một thuyết, Lão tử là viên thái sử nhà Chu cũng tên
là Đam, nhưng chữ Đam này 儋, yết kiến Tần Hiến Công vào khoảng năm
350 thời Chiến Quốc.
Họ, tên, và tên tự đó rất thông dụng từ xưa tới nay. Tên là Nhĩ (tai), tự là
Đam 聃 (tai dài) thì rất hợp. Theo truyền thuyết Lão tử lại rất thọ, cho nên
người ta còn gọi Lão Đam (ông già tai dài), và vì tôn trọng mà gọi là Lão tử.
Người đầu tiên chúng tôi được biết đã bác thuyết “họ Lí” là Dư Bồi Lâm
(sách đã dẫn). Dư bảo:
“Tra khắp các sách cổ thì thời Xuân Thu không có họ Lí, mãi đến thời Chiến
Quốc mới có Lí Khối, Lí Khắc, Lí Mục v.v…, như vậy đủ biết họ Lí xuất
hiện rất trễ. Lão tử phải họ Lão. Sách Tả truyện, năm 15 đời Thành công có
Lão Tá, năm 14 đời Chiêu công có Lão Kì, Luận ngữ có Lão Bành, Sử kí có
Lão Lai. Không thể tra khảo để biết Lão tử có thuộc dòng họ những người
đó không, nhưng không còn nghi ngờ gì nữa, thời cổ đã có họ Lão rồi. Vả lại
các triết gia thời Tiên Tần đều gọi bằng họ, như Khổng tử, Mặc tử, Trang tử,
Tuân tử, Hàn tử, không nhà nào không như vậy. Lão tử không ra ngoài lệ đó.
Gọi là Lão tử, chứ không Lí tử, là Lão Đam chứ không Lí Đam, như vậy rõ
ràng là họ Lão chứ không phải họ Lí. Họ Lão, mà gọi lầm ra họ Lí, do lẽ hai
chữ Lão, Lí đọc hơi giống nhau, cũng như Tuân 荀 Khanh bị gọi nhầm là
Tôn 孫 Khanh vậy”
.
Dư Bồi Lâm có lí trừ điểm cuối cùng: Lí khó lầm với Lão được. Thuyết đó
