Bốn chữ đầu “tuyệt học vô ưu”, Trần Trụ bảo nên để ở đầu chương trên, Hồ
Thích bảo nên để ở cuối chương trên. Để ở đâu cũng khó ổn.
Rồi cả đoạn đầu, ý nghĩa cũng tối tăm, cơ hồ không liên lạc gì với đoạn
dưới. “Cái người ta sợ” là cái gì? Và cái gì “rộng lớn thay”?
Mỗi nhà rán đưa ra một thuyết. Có người bảo là sợ cái học vì nó mênh mông,
không sao hết được. Giảng như vậy thì bốn chữ “tuyệt học vô ưu” không
chơi vơi nữa.
Nhưng có nhà lại bảo: sợ đây là sợ để lộ cái sáng suốt, tài năng của mình ra,
mà sẽ bị người đời đố kị; còn rộng lớn là cái đạo rộng lớn, người đời không
sao hiểu hết được.
Cả hai giả thuyết đó đều không dựa vào cái gì chắc chắn cả. Chúng tôi xin
tồn nghi, chỉ dịch sát từng chữ, để độc giả muốn hiểu sao thì hiểu.
Đoạn dưới tả chân dung một người đắc đạo: cực sáng suốt thì như ngu độn.
Cũng như chương 15, chương này không chắc là lời của Lão tử.
21
孔德之容，惟道是從。
道之爲物，惟恍惟惚；惚兮恍兮，其中有象；恍兮惚兮，其中有物。
窈兮冥兮，其中有精；其精甚眞，其中有信。
⾃古及今，其名不去，以閱眾甫。吾何以知眾甫之狀哉。以此。
Khổng đức chi dung, duy đạo thị tòng.
Đạo chi vi vật, duy hoảng duy hốt; hốt hề hoảng hề, kì trung hữu tượng;
hoảng hề hốt hề, kì trung hữu vật. Yểu hề minh hề, kì trung hữu tinh; kì tinh
