Sinh vật (người) hoặc đi trước (tích cực) hoặc đi theo (tiêu cực), hoặc hà hơi
(cho ấm) hoặc thở (cho nguội), hoặc mạnh hoặc yếu, hoặc an hoặc nguy.
Cho nên thánh nhân bỏ những cái gì thái quá.
Câu đầu, chữ thủ 取 có nghĩa là trị, như trong câu: “Thủ thiên hạ thường dĩ
vô sự (trị thiên hạ nên dùng chính sách vô vi) ở chương 48. Chữ vi cũng
trong câu đó, nhiều người dịch là làm theo ý mình, không thuận theo tự
nhiên. Chúng tôi dịch là hữu vi cho rõ nghĩa hơn.
Câu nhì, bản của Vương Bật là tỏa 挫 (bẻ gãy), bản của Hà Thượng Công là
tải 載; chữ huy 隳 dùng như chữ trụy 墜. Tải là ngồi xe (được xe chở đi),
trụy là té; nghĩa bóng là an và nguy.
Đại ý của chương này cũng là trị dân nên vô vi, tránh cực đoan mà cứ thuận
theo tự nhiên, vì người và việc đời đổi thay vô định, không thể làm theo ý
riêng của ta được.
30
以道佐⼈主者，不以兵强天下。其事好還。師之所處，荊棘⽣焉。⼤
軍之後，必有凶年。善者果⽽已，不敢以取强。果⽽勿矜，果⽽勿
伐，果⽽勿驕，果⽽不得已，果⽽勿强。
物壯則⽼，是謂不道，不道早已。
Dĩ đạo tá nhân chủ giả, bất dĩ binh cường thiên hạ. Kì sự hảo hoàn. Sư chi sở
xử, kinh cức sanh yên. Đại quân chi hậu, tất hữu hung niên. Thiện giả quả
nhi dĩ, bất cảm dĩ thủ cường. Quả nhi vật căng, quả nhi vật phạt, quả nhi vật
kiêu, quả nhi bất đắc dĩ, quả nhi vật cường.
Vật tráng tắc lão, thị vị bất đạo, bất đạo tảo dĩ.
