là nơi qui tụ của thiên hạ. Có người hiểu khác: suối khe, sông biển làm lợi,
gia ân cho mọi người thì đạo cũng vậy; hiểu như vậy thì phải dịch là: đạo ở
trong thiên hạ cũng như suối khe, sông biển.
Đại ý cả chương không có gì mới: vẫn là khuyên nhà cầm quyền phải thuận
tự nhiên, vô vi, chất phác. Nhưng ý tối mà lời cũng tầm thường.
33
知⼈者智,⾃知者明。勝⼈者⼒,⾃勝者强。
知⾜者富,强⾏者有志。不失其所者久,死⽽不亡者壽。
Tri nhân giả trí, tự tri giả minh. Thắng nhân giả lực, tự thắng giả cường.
Tri túc giả phú, cường [hoặc cưỡng] hành giả hữu chí. Bất thất kì sở giả cửu,
tử nhi bất vong giả thọ.
Kẻ biết người là người khôn, kẻ tự biết mình là người sáng suốt. Thắng được
người là có sức mạnh, thắng được mình là kiên cường.
Kẻ tri túc (biết thế nào là đủ) là người giàu; kẻ mạnh mẽ [hoặc gắng sức]
làm là người có chí. Không rời nơi chốn của mình [tức đạo] thì được lâu
dài; chết mà không mất [đạo] là trường thọ.
Câu cuối: không mất đạo có nghĩa là mình hòa đồng với đạo thì cùng với đạo
trường tồn. Các đạo gia đời sau hiểu lầm câu đó nên tìm thuốc trường sinh
và thực hành lối tu tiên.
34
⼤道氾兮,其可左右。萬物恃之⽽⽣⽽不辭,功成⽽不有,⾐養萬物
⽽不主。常無欲,可名於⼩;萬物歸焉⽽不主,可名爲⼤。以其終不