民之輕死，以其上求⽣之厚，是以輕死。
夫唯
無以⽣爲者，是賢於貴⽣。
Dân chi cơ, dĩ kì thượng thực thuế chi đa, thị dĩ cơ.
Dân chi nan trị, dĩ kì thượng chi hữu vi, thị dĩ nan trị.
Dân chi khinh tử, dĩ kì thượng cầu sinh chi hậu, thị dĩ khinh tử.
Phù duy vô dĩ sinh vi giả, thị hiền ư quí sinh.
Dân sở dĩ đói là vì nhà cầm quyền thu thuế nặng nặng quá, cho nên dân đói.
Dân sở dĩ khó trị là vì nhà cầm quyền dùng chính lệnh phiền hà, cho nên dân
khó trị.
Dân sở dĩ coi thường cái chết là vì nhà cần quyền tự phụng dưỡng quá hậu,
cho nên dân coi thường sự chết.
Nhà cầm quyền mà vô dục, đạm bạc thì hơn là quí sinh, hậu dưỡng.
Câu thứ ba: “dân chi khinh tử…” có bản không có chữ thượng, có người
dịch là “dân khinh chết vì dân trọng sự sống quá”, như vậy là trách dân, chứ
không trách nhà cầm quyền, ý không nhất quán.
Liou Kia-hway dịch là: “dân khinh chết vì đời sống cực khổ quá (do lẽ nhà
cầm quyền hà khắc quá). Hiểu như vậy nên câu cuối, Liou dịch tiếp là: “Chỉ
người nào đời sống không cực quá mới biết quí sinh”.
76
⼈之⽣也柔弱，其死也堅强。萬物草⽊之⽣也柔脆
，其死也枯
