truyền giáo phương Tây đã sử dụng rất nhiều những khái niệm của
Phật giáo như “thân sắc” hay “giải thoát”... Một điều thú vị nữa là
họđã dùng từ Tengu (Thiên Cẩu)
để chỉ khái niệm Ác ma trong
Thiên chúa giáo. Trong quá trình truyền giáo các giáo sĩ đều luôn
đặt ra vấn đề cần phải tích cực đưa ra nhiều điểm tương đồng
với tôn giáo bản địa và cuộc tranh luận về điển tích Nho giáo xem có
nên thừa nhận là tương đồng với Nho giáo ở Trung Quốc hay không
là một trường hợp điển hình. Ngay cả ở Nhật Bản, việc có thừa nhận
Thiên chúa giáo có những điểm tương đồng với Phật giáo hay không
cũng luôn trở thành vấn đề tranh luận giữa các giáo sĩ. Tuy nhiên,
trên thực tế họ sẽ rất khó khăn nếu phải loại bỏ tất cả những từ
chuyên dùng trong Phật giáo.
Vì vậy, các nhà truyền giáo không thể làm rõ vị thế riêng của
Thiên chúa giáo so với Phật giáo và Thần đạo. Đặc trưng lớn nhất
của Thiên chúa giáo mà cả Phật giáo và Thần đạo không có là tư
tưởng cho rằng, sự sáng tạo ra trời đất được thực hiện bởi một vị
thần duy nhất. Trong phần “Đề mục quan trọng nhất” của
cuốn Doctrina Christiana, người ta đã viết rõ ràng rằng: “Deus,
tác giả của công trình sáng tạo ra trời đất từ một nơi không có gì chỉ
có một thần thể mà thôi”. Và đề cao về tính tuyệt đối của vị thần
đó như sau: “Đây chính là vị Chúa trời sẽ cứu giúp chúng ta cả trong
hiện thế và thế giới bên kia”. Đặc biệt, họ còn luôn thuyết giảng
về linh hồn và lý luận nghiêm kỷ về giải thoát cho rằng: “Nếu
không phải là con chiên thì không được cứu rỗi lên thiên đàng” đã
củng cố được niềm tin nơi các con chiên, nhưng một mặt lại gây nên
sự phản đối mạnh mẽ từ Phật giáo. Nếu nói về quan điểm vốn có
của Thiên chúa giáo thì vấn đề sáng tạo thế giới hay thế giới bên
kia vốn là tiền đề bắt nguồn từ truyền thống của Đạo Do Thái,
còn sự cứu rỗi trong Thiên chúa giáo vốn chỉ có cứu rỗi ngay trước
mắt mà thôi. Tuy nhiên, bản thân tiền đề đó vốn khác với quan
niệm thường thấy trong các tôn giáo của Nhật Bản và trở thành một
