đối với hệ thống hành chính đương thời mà phải mượn thế lực
Phật giáo thì lại thấy được vai trò lớn lao của giới tôn giáo và không
thể đánh giá một cách kiệm lời được. Hoạt động hành chính do các
chùa đảm nhiệm được phân biệt với các hoạt động hành chính khác,
có cách gọi riêng là Tự xã phụng hành (Jisha Bugyō), được xếp đầu
tiên trong Tam phụng hành (Tự xã phụng hành, Khám định phụng
hành, Đinh phụng hành) và thuộc quyền quản hạt trực tiếp của
Tướng quân.
Do có sự xác lập của các chế độ nêu trên, một mặt Phật giáo được
bảo hộ và một mặt đã định hình nên một hình thái riêng gọi là Phật
giáo tang lễ (Sōshiki Bukkyō). Phật giáo ở đây đã không còn là thứ
đứng trên tín ngưỡng tự do của mỗi cá nhân, mà được tạo lập trong
mối quan hệ lấy gia đình làm đơn vị mà người ta gọi là Đàn Na tự
và Đàn gia, còn các cá nhân thì sẽ sống đến cùng trong chế độ
này. Các tự viện Phật giáo đã phải đóng vai trò lớn lao là quản lý trẻ
em mới sinh ra thông qua sổ Shūmon Aratame-chō, đồng thời theo
dõi cả số người chết qua việc chỉnh lý sổ Kako-chō (Quá khứ
trướng) và quản lý phần mộ của họ. Đối với ưu thế này của Phật
giáo, trong Thần đạo cũng có một phong trào tiến hành tang lễ
theo cách riêng, nhưng không gây được ảnh hưởng lớn. Sau này, sang
thời Meiji (Minh Trị, 1868-1912), sự ràng buộc về mặt giá trị mất đi
và tự do của các tôn giáo được thừa nhận, nhưng việc quản lý phần
mộ theo từng gia đình của các tự viện Phật giáo vẫn được duy trì. Tang
lễ Phật giáo vừa là nền tảng kinh tế lớn lao giúp cho việc duy trì các
chùa và đồng thời, nhờ đó Phật giáo đã tiếp tục gây ảnh hưởng
mạnh mẽ đến mọi hoạt động xã hội. Hiện nay, trong bối cảnh chế
độ gia đình truyền thống đang dần bị phá vỡ, Phật giáo lễ tang
cũng đang ở vào tình thế phải thay đổi. Tuy nhiên, rất có thể đây sẽ
là cơ hội chuyển biến lớn trong lịch sử tôn giáo của Nhật Bản.
Những kẻ cầm quyền thần cách hóa bản thân
