Bunsei (Văn Chính) thứ 13 (1830), nghĩa là cứ khoảng 60 năm mới tổ
chức một lần. Người ta cho rằng, năm Meiwa đã có 2 triệu người và
năm Bunsei đã có 5 triệu người hành hương. Người ta còn ghi nhận lại
tình trạng cuồng nhiệt bất thường như có trường hợp không xin
phép chủ, bỏ trốn để đi hành hương hoặc nhảy múa điên cuồng
khivào hội. Vào năm Keichō thứ 3 (1867), từ việc thấy thẻ bùa nhất
loạt rơi lả tảở các đền thờ mà đặc biệt là Thần cung Ise mà người ta
tưng bừng nhảy múa hát vang “Ee janaika” (tạm dịch là “Thật là
hay”), gây nên một hiện tượng đáng chú ý về tôn giáo của người bình
dân trong cảnh hỗn loạn cuối thời Mạc phủ Tokugawa.
Từ trong bối cảnh đó chúng ta cũng có thể thấy xuất hiện
những phong trào tôn giáo để hình thành nên những giáo đoàn.
Jikigyō Miroku (Thực Hành Thân Lộc, 1671-1733) xuất hiện từđoàn
Fuji-kō (Phú Sĩ Giảng) được xây dựng dựa trên tín ngưỡng về núi
Fuji (Phú Sĩ) đã tin tưởng vào sự quay trở lại và đem lại cuộc sống
ấm no cho chúng sinh của Phật Di Lặc mà tuyệt thực và nhập định
trên núi Fuji. Từ đó tín ngưỡng đối với núi Fuji đã lan rộng mà trung
tâm chính là Edo. Trong tình hình tín ngưỡng của người thường dân
nở rộ, vào cuối thời Mạc phủ Tokugawa nhiều phong trào tôn giáo
mới như Nakayama với Thiên lý giáo (Tenri-kyō) đã xuất hiện (Xin
tham khảo thêm ở Chương 11).
Tín ngưỡng của dân chúng thời cận thếđã phát triển đa dạng như
vậy. Có thể nói, sang thời cận thế tôn giáo không những không suy
thoái mà còn ngày càng nở rộ. Đặc biệt, thương nhân và các hào nông
đã từ trong tầng lớp người bình dân mà đứng lên đi tìm một lối
sống riêng mang tính chủ thể. Xu hướng này đã kết tụ trong các tôn
giáo mới và khác hẳn với tôn giáo thời trung thế, tức những tôn giáo
được những nhà hoạt động tôn giáo chuyên nghiệp đem đến. Kết
quả của thế tục hóa trước hết đã dẫn đến sự trưởng thành của lớp
người mới trong tôn giáo như vậy.
