sau: “Thần đạo và Nho đạo là một, nên không còn cách nào khác
chúng ta phải tu theo những đạo ấy, nhưng về chế độ, văn vi của
nước ta và nước ngoài (dị quốc) có điểm khác nhau. Vậy mà người ta
không để tâm đến điều đó và gần đây còn xuất hiện những nhà
Nho mặc thâm y mà tự cổ chí kim chưa thấy bao giờở nước ta. Đây
chính là điều phi nghĩa trầm trọng” (trích trong Dương phục ký,
Yōfukuki). Từ phía các Nho gia, có thể thấy họ cũng tìm kiếm ý
nghĩa tồn tại của mình trong xã hội Nhật Bản thông qua Thần đạo.
Nghĩa là từ quan điểm của giới cầm quyền người ta tôn trọng
truyền thống, lịch sử riêng của Nhật Bản, bài trừ Phật giáo với tư
cách là văn hóa ngoại lai và tìm kiếm bản sắc dân tộc ở trong Thần
đạo. Trong quá trình đó, những quan điểm coi trọng phả hệ liên tục
mang tính lịch sử từ các vị thần đến Thiên hoàng của Thần đạo Ise
hay Chủ nghĩa Nhật Bản trung tâm trong thuyết Căn diệp hoa thực
của Thần đạo Duy nhất đã có ảnh hưởng lớn đến các nhà nho. Sự
dung nạp ý tưởng này đã dẫn đến những “phát hiện” về cổ tầng
văn hóa tôn giáo của Nhật Bản.
Chí hướng đi tìm cổ tầng chỉ được phát triển mạnh từ nửa sau
thời Edo, còn nửa đầu thời Edo thì vẫn khá nhạt nhòa. Tuy nhiên ý
tưởng manh nha của Chủ nghĩa Nhật Bản trung tâm, tức là nền tảng
cho chí hướng đó đã dần lớn lên theo năm tháng. Đặc biệt, chúng ta
cần phải nhấn mạnh một điều rằng, Chủ nghĩa trung tâm Nhật
Bản mà trước đó người ta gọi là Tư tưởng hoa dị kiểu Nhật đã được
hình thành. Tư tưởng hoa dị vốn là tư tưởng thể hiện quan điểm về
chính trị, văn minh xuất hiện ở Trung Hoa, trong đó lấy dân tộc
mình làm trung tâm. Ở đây người ta cho rằng chính đất nước Trung
Quốc của người Hán là trung tâm (Trung Hoa), còn các dân tộc chu
biên chỉ là những dân tộc man di, lạc hậu gọi là di rợ. Tuy nhiên, sang
thời nhà Thanh, ở Nhật Bản đã hình thành tư tưởng Hoa dị riêng
trong đó cho rằng, do Mãn Châu, một dân tộc khác không phải Hán
tộc lên cầm quyền, nên văn minh chính thống của Trung Hoa đã
