Đại giáo viện phải giải thể do trên thực tế đã mất quyền ảnh
hưởng. Như vậy, chính sách của Giáo bộ tỉnh đã thất bại và vào năm
Meiji thứ 10 (1877) cơ quan này cũng bị giải thể, dẫn đến cơ quan
hành chính tôn giáo bị thu nhỏ vào thành một bộ phận của Nội vụ
tỉnh (tương đương với Bộ nội vụ ngày nay - ND). Sau đó, tự do tín
ngưỡng được công nhận và điều này đã được ghi rõ trong Hiến
pháp công bố vào năm Meiji thứ 22 (1889).
Xét những điều trình bày ở trên thì thấy phong trào phản đối
Đại giáo viện của Shimaji và những người đồng chí hướng đã thành
công và giành được tự do tín ngưỡng. Tuy nhiên, sự việc lại không đơn
giản như vậy. Điều 28 của Hiến pháp có ghi rõ về tự do tín ngưỡng
như sau: “Thần dân Nhật Bản được có quyền tự do tín ngưỡng sao
cho không tổn hại đến an ninh, trật tự và không đi ngược lại với
nghĩa vụ của một thần dân”, nghĩa là có gắn thêm điều kiện hạn
chế rằng, không được làm tổn hại đến trật tự an ninh và không đi
ngược lại nghĩa vụ cần có của một thần dân. Hiến pháp này vốn
lấy tôn chỉ: “Đại đế quốc Nhật Bản được thống trị bởi Thiên
hoàng vạn thế nhất hệ
” (Điều 1) và “Thiên hoàng là thần
thánh, không được xâm phạm” (Điều 3), nên tự do tín ngưỡng phải
nằm trong khuôn khổ được công nhận này. Đồng thời, Thần đạo
với tư cách là tôn giáo tế tự quốc gia được coi là nằm ngoài khuôn
khổ tôn giáo, nên trên thực tế dù bị cưỡng chế cũng không được
kêu ca. Nếu như vậy thì chiến thắng của phe Shimaji cũng chỉ là
với ý nghĩa tôn giáo được thu vào trong một khuôn khổ của Quốc gia
Thiên hoàng và Thần đạo quốc gia. Có thể nói, đây cũng là một sự
thất bại của giới tôn giáo.
Thể chế Thần Phật bổ hoàn
Vấn đề là tại sao lại dẫn đến kết quả như vậy? Shimaji và
những thuyết khách chủ trương tự do tín ngưỡng lấy tiền đề là sự
thống trị của Thiên hoàng và không hề coi đó là điều cần băn
