phái), Phật giáo và Thiên chúa giáo đã tập trung lại dưới sự chỉ đạo
của chính phủ. Trong cuộc họp đó đã ra một quyết nghị rằng, ba
tôn giáo này sẽ dốc sức vì sự nghiệp giáo hóa dân chúng (Tam giáo
hội đồng). Như vậy, Thiên chúa giáo cũng đã được đưa vào Chủ
nghĩa quốc gia.
Kitamura Tōkoku và sự khám phá nội tâm
Nói như vậy nhưng không phải toàn bộ giới tôn giáo đều dễ dàng
khuất phục theo Chủ nghĩa quốc gia. Mặc dù có một giới hạn nhất
định, nhưng có thể nhận ra khuynh hướng phản đối trào lưu thiên
lệch về đạo đức quốc gia từ quan điểm tôn giáo, cố gắng tìm ra sự
độc đáo của tôn giáo khi khắc sâu vào nội tâm của chính bản thân
mình. Về điểm này, người có ảnh hưởng lớn phải kể đến là nhà thơ,
nhà phê bình Kitamura Tōkoku (Bắc Thôn Thấu Cốc, 1868-1894),
người đã triển khai tư tưởng riêng dựa trên ảnh hưởng của Thiên chúa
giáo. Tōkoku công bố Nội bộ sinh mệnh luận (1893) và coi trọng sự
trải nghiệm hợp nhất giữa tinh thần của vũ trụ với sinh mệnh trong
bản thân con người. Việc cố gắng đạt tới chân lý tôn giáo mang tính
phổ biến, vượt qua chính trị hay luân lý đạo đức của xã hội con người
dựa vào sự lắng đọng trong tâm của cá nhân mỗi người này về sau
đã trở thành một vấn đề đau đầu đối với các nhà tư tưởng, đặc
biệt là vào thời kỳ giữa Chiến tranh Nhật Thanh và Chiến tranh
Nhật Nga. Điều này đã làm khắc sâu hơn vấn đề tâm linh của con
người dựa trên quan điểm tôn giáo cận đại gọi là tôn giáo với tư cách
là vấn đề tâm linh của các cá nhân do phái Shimaji Mokurai lập
nên. Hơn nữa đây cũng là cách để đối ứng với vấn đề hướng tới sự
xác lập cá thể với tư cách là chủ thể tạo nên xã hội cận đại.
Năm Meiji thứ 36 (1903) học sinh Trường cao đẳng thứ nhất
(Daiichi Kōtō Gakkō) là Fujimura Misao (Đằng Thôn Thao) đã gieo
mình xuống dòng thác tráng lệ ở Nikkō tự sát. Trong di thư có ghi:
“Trời đất bao la, thời gian thăm thẳm, ta đem tấm thân 5 thước này
