thường nhật cũng có khi chúng ta sẽ bị đeo đẳng bởi những tình cảm
mà bản thân mình cũng không chế ngự được. Có thể nói đó là “tha
giả” trú ngụ trong chúng ta mà bản thân chúng ta cũng không giải
thích được. Hoặc là, nếu nói về ví dụ mà chúng tôi đã nêu ở phần
trên thì việc đi thăm viếng chùa chiền nếu không nói ngay được
đó là “cùng cực”, là “tuyệt đối” thì nó cũng có mối quan hệ với một
điều gì đó nằm ngoài trật tự của thế giới mà người ta có thể giải
thích được một cách duy lý.
Trong các vấn đề trên thì quan hệ với người chết cũng khá
quan trọng. Người chết cũng là “tha giả” đã ra khỏi trật tự thế giới
này. Chính vì vậy, để Thần đạo độc lập khỏi Phật giáo mới cần
thiết phải có sự xác lập thế giới quan sau khi chết trong học phái
của Hirata Atsutane hay quy định cách tiến hành tang lễ theo nghi
thức Thần đạo. Trước đây người ta cho rằng từ “Phật giáo đám
tang” là cách gọi miệt thị đối với Phật giáo từ thời cận thế trở đi,
còn các nhà hoạt động Phật giáo cận đại thì đang vượt qua Phật giáo
đám tang để hướng tới việc xây dựng một nền Phật giáo vì người
sống.
Tuy nhiên, nếu như giả định rằng tôn giáo liên quan đến lĩnh
vực ngoài trật tự “nhân gian” thì quan hệ với người chết sẽ trở nên
rất quan trọng. Trước đây người ta nhìn những đám tang theo nghi
thức Phật giáo dựa trên Chế độ Đàn gia hay những khu mộ theo đơn
vị gia đình ở trong các ngôi chùa như một điều đương nhiên, nhưng
hiện nay cùng với sự tan vỡ của chế độ gia đình thì cách tiến hành
tang lễ và xây mộ cũng biến đổi nhanh chóng. Gần đây xuất hiện
những đám tang vô tôn giáo, những đám tang tự nhiên hoặc việc
người ta không xây mộ cho riêng một người và mộ chung cho gia đình
nữa, nên mối quan hệ với người chết cũng ngày càng đa dạng hơn.
Mối quan hệ với người chết quan trọng ngay cả khi chúng ta
nghĩ về vấn đề đền thờ Yasukuni. Trong số rất nhiều dạng
