thực sự ẩn giấu dưới mạch ngầm văn hóa và một là cổ tầng được
“phát hiện” ra bởi Motoori Norinaga (1730-1801), tức thứ cổ tầng hư
cấu. Từ trước đến nay đã có rất nhiều công trình nghiên cứu từ
những khía cạnh khác nhau mổ xẻ về nguyên nhân đưa nước Nhật
đến Chiến tranh thế giới II, cuộc chiến đã kết thúc bằng thất
bại thảm hại còn để lại di chứng nặng nề trong tinh thần của người
Nhật hiện đại. Nhưng phải đợi đến trước tác này của Sueki Fumihiko
thì người ta mới có thể có cách nhìn toàn diện về luồng tư tưởng
dẫn đến việc Nhật Bản tham chiến, mà ông đã tổng hợp trong khái
niệm cổ tầng hư cấu và không tránh được cảm giác cay đắng khi
nhận ra nước Nhật đã phải trả giá đắt vì những tư tưởng đó.
Qua đây có thể thấy được vai trò quan trọng của tư tưởng trong
tiến trình phát triển của một dân tộc và trách nhiệm của những nhà
tư tưởng cũng như những nhà nghiên cứu tư tưởng đối với thời đại.
Tuy nhiên, cũng cần phải nói một điều rằng, mặc dù cổ tầng đã
như một chìa khóa vạn năng giúp nhà nghiên cứu Sueki Fumihiko
khám phá thế giới tư duy của người Nhật, nhưng ông vẫn chưa vượt
qua khỏi Maruyama Masao bởi không định hình và gọi tên được cụ
thể cổ tầng đó là gì. Hơn nữa, với những ai đã hiểu về tầm phát
triển cao văn hóa Nhật Bản thời cổ đại so với các nước Đông Á khác,
trừ Trung Quốc, thì sẽ thấy lập luận cổ tầng chỉ có thể sinh ra từ
khoảng thế kỷ VII, VIII, sau khi tiếp thu Phật giáo là điều bất
hợp lý, bởi nếu không có nền tảng văn hóa, không có tài lực và trí
lực được tích lũy từ trước thì từ năm 630 Triều đình không thể cử
đoàn Khiển Đường sứ sang Trung Quốc để tiếp thu khoa học, kỹ
thuật, tư tưởng tiến bộ và cũng không thể để lại cho con cháu ngày
nay những công trình kiến trúc, những thành tựu văn hóa đỉnh cao.
Mặc dù vậy, đây vẫn là một cuốn sách hiếm hoi, trong đó đã
tổng hợp được một cách logic toàn bộ lịch sử tôn giáo Nhật Bản mà
khó ai có thể viết được, nếu không phải là người am hiểu về mối
