Jōkei (Trinh Khánh), Myōe (Minh Huệ), Nichiren (Nhật Liên)
được biết đến nhiều với tư cách là người phê phán Hōnen. Có thể
khẳng định, Jōkei (1155-1213) chính là tác giả của Hưng Phúc tự tấu
trạng (Kōfuku-ji Sōjō) trong đó phê phán Hōnen theo quan điểm
vốn có của giới Phật giáo. Jōkei là người đã học Pháp Tướng học ở
chùa Kōfuku-ji, sau đó ở ẩn trong chùa Kasagi-dera (Lạp Trí tự). Về
điểm này ông cũng giống Hōnen vì cùng là Độn thế tăng, nhưng
ông vừa là người tạo nên sự phát triển mới của Pháp Tướng Duy thức
học, vừa mở rộng tín ngưỡng Di Lặc, nên có vị trí quan trọng trong
giới Phật giáo lúc bấy giờ. Bản tấu Hưng Phúc tự tấu trạng đã phê
phán những người tu tập niệm Phật trong giáo đoàn của Hōnen là
khuếch trương tà giáo với lời răn Tạo ác vô ngại, làm đảo lộn trật tự
xã hội và yêu cầu nhà nước phải đình chỉ hoạt động của họ.
Myōe (1173-1232) đứng trên lập trường của Hoa Nghiêm tông,
nhưng bất mãn với nền học thuật Phật giáo mà chùa Tōdai-ji đóng
vai trò trung tâm, nên đã về quê nhà ở vùng Kii và tự mình tu tập,
tầm cứu Phật giáo. Sau đó, ông đã lập riêng một giáo đoàn của mình
và lấy căn cứ là chùa Kōzan-ji (Cao Sơn tự) ở vùng Toganoo. Vốn là
người kính phục Hōnen, nhưng ông đọc Tuyển trạch bản nguyện niệm
Phật tập, trước tác được phát hành sau khi Hōnen mất, và đã rất
sửng sốt bởi sự đi quá xa khỏi Phật giáo, nên viết tác phẩm Tỏa tà
luân (Zaizarin) để tỏ ý phê phán kịch liệt. Những phê phán trong Tỏa
tà luân được trình bày theo 2 luồng luận điểm khác nhau. Thứ nhất
là sai lầm to lớn khi phủ nhận Bồ đề tâm. Thứ hai là quá thất
thố khi miệt thị những giáo lý của của phái Shōdōmon (Thánh Đạo
Môn)
khi họ đứng trên lập trường phải tu tập bằng Tự lực (Jiriki).
Đặc biệt ở luận điểm thứ nhất, ông đã dành nhiều trang viết để
đưa ra lời bàn. Bồ đề tâm tức là tâm nguyện được giác ngộ mà Myōe
cho đó là điều căn bản nhất để thực hành Phật giáo. Vì vậy ông đã
phê phán chủ trương cho rằng, con người ta không cần Bồ đề tâm
chỉ cần niệm Phật là có thể đắc đạo, của Hōnen là thứ tà giáo. Mặc
