Để bám rễ sâu vào xã hội Nhật Bản, Phật giáo đã phải tiếp thu tín
ngưỡng thờ thần bản địa và tìm cách để có thể giành được thế lực
trong xã hội trần thế. Điều này nói rộng ra là vấn đề có liên
quan đến tư tưởng Bản giác mà chúng tôi đã đề cập ở phần trước.
Và điều đương nhiên là Mật giáo sẽ có sức mạnh lớn nhất trong
hoạt động này. Nếu chỉ dừng lại ở giới Phật giáo thì tư tưởng này sẽ
bị phê phán là tà giáo. Tuy nhiên, nó chỉ bị phê phán ở bề ngoài còn
trên thực tế lại lắng sâu xuống cổ tầng. Như vậy, trung thế là
thời đã tạo nên sự phát triển của cổ tầng dưới nhiều hình thức khác
nhau mà sang thời cận đại người ta đã khéo léo giấu dưới vỏ bọc của
chủ nghĩa duy lý.
