ông dễ dàng chỉ trích quá. Nhưng tôi là công dân ở đây tôi bảo là đời sống ở
tổ quốc của tôi rất đẹp. Hoàn toàn đẹp và tôi đang sung sướng.
Aurel Popesco muốn biết thử Eddy Thall có nói dối hay không, nhưng
không có cách nào được cả. Eddy nói tiếp:
- Như tất cả các nghệ sĩ khác, tôi phải ngâm thơ cho ông nghe, nhưng
lần nầy không là thơ mà là một đoạn văn: «Không phải là một quốc gia phì
nhiêu ngọt bùi mà Ngài đã mang chúng tôi đến, không phải là những cánh
đồng bát ngát nho tươi mà Ngài ban cho chúng tôi...» Vâng, tôi biết rằng
mảnh đất hứa hẹn nầy không phải là đất mà là đá sỏi. Người ta đã hứa với
chúng tôi là sẽ có đất đai phì nhiêu, nhưng người ta chỉ đem lại cho tôi toàn
là đá, tuy nhiên ở đây tôi đã sung sướng.
- Như vậy cô đã hài lòng trong tổ quốc của cô?
Eddy Thall chua chát:
- Ông có biết tổ quốc của người đàn bà ở đâu không, thưa ông? Tổ quốc
của người đàn bà là thời son trẻ, bởi vì chỉ vào thời đó người đàn bà mới
thực sung sướng. Tôi đã mất tổ quốc nghĩa là mất thời vàng son từ lâu rồi
và tôi sẽ không bao giờ tìm thấy lại được nữa. Người đàn ông hay cả một
dân tộc có thể quay về với tổ quốc bởi vì đó là một cái gì cụ thể. Trong khi
tổ quốc của người đàn bà là một lứa tuổi. Tôi vĩnh viễn mất thời son trẻ rồi,
tôi đã là một người vô tổ quốc, một « heimatlos» rồi. Ích gì đi kiếm lại một
vật không bao giờ thấy lại. Tôi sẽ ở lại đây và chết trong sự lưu đày, bởi vì
tuổi già là một sự lưu đày đối với người đàn bà. Ông hiểu chứ? Mọi người
đàn bà đều phải bị đày đọa lúc tuổi già đến. Lúc mà tuổi trẻ đã qua đi, thì
chỉ còn vui với tuổi già đầy đọa, dù cho tôi ở đâu cũng được, Lỗ ma ni, Hoa
Kỳ hay Sô Viết, nào có quan hệ gì bởi vì bây giờ quốc gia không có tên nữa
mà chỉ là những cộng đồng nên dù ở đâu chăng nữa tôi cũng là một kẻ lưu
đày, chỉ còn lại một ít niềm vui đọa đày, thứ niềm vui lúc đắng lúc chua,
chưa bao giờ dịu ngọt nhưng dù sao cũng là niềm vui. Tôi bắt đầu thích súc
