Chuyến đi dài bắt đầu. Chặng đầu tiên tương đối ngắn tuy nhiên lại nhọc
nhằn. Những người còn sống sót thuộc trung đội và tiểu đoàn của tôi, bước
đi xung quanh tôi, khung cảnh đột nhiên trở lại yên tĩnh làm chúng tôi
nghẹt thở. Gánh nặng của năm mươi hai ngày và năm mươi hai đêm tác
chiến đè trên hai vai chúng tôi. Mỗi người lặng lẽ tự phê bình trước khi
quân Việt nắm được những suy nghĩ của chúng tôi.
Chúng tôi đi qua các trận địa pháo cao xạ. Những khẩu pháo hạng nặng
được bố trí, ngụy trang kín đáo, theo đúng trục bắc - nam, của khu lòng
chảo để công kích các máy bay vào thời kỳ đầu họ chưa có nhiều đạn dược.
Cách khu trận địa hầm hố hai kilômét, chúng tôi phát hiện thấy những chiếc
Molotova đầu tiên, loại xe tải chạy dầu diezel, kiểu xe G.M.C. Cái con
đường số 41 nổi tiếng này, từ Trung Quốc đến tận Điện Biên Phủ, đã nuôi
dưỡng quân đội nhân dân của Bắc Việt Nam, như vậy là không hề bị cắt đứt
như lời bảo đảm của không quân chúng ta. Nhưng những chiếc xe tải không
phải là dành cho chúng tôi. Đây này, tướng De Castries, đứng thẳng bên
con đường, đội mũ kỵ binh, trên ngực đeo đầy đủ các loại huân chương.
Trước đây, tôi chưa bao giờ trông thấy ông ấy trong tư thế như vậy. Ông ấy
cao lớn, trẻ khoẻ và... vô dụng.
Nỗi mệt nhọc, được coi thường trong trận đánh, nhờ vào cà phê và thuốc
lá, nay được thay thế bởi một sự mệt mỏi rã rời. Tôi có cảm tưởng vừa tỉnh
lại sau một cuộc can thiệp của phẫu thuật. Tôi bay lơ lửng, tỉnh táo nhưng
như người ở ngoài không gian, như người ở ngoài thời gian. Cần phải
nghiến răng lại không để cho bản thân mình buông xuôi.
Tôi không còn cảm thấy mình có liên quan gì đến mọi cái diễn ra xung
quanh nữa. Nhưng các chàng trai còn đây và vẫn còn hy vọng. Họ bơi giữa
dòng tâm linh. Họ nghĩ rằng tôi còn đây thì trang đời còn chưa lật giở, rằng
tôi sẽ nhanh chóng tìm ra lời giải. Tạm thời lúc này một trong số họ phải
giúp tôi vượt qua mấy trăm mét cuối cùng trước khi đến chặng nghỉ.
Chuyện này chưa bao giờ xẩy đến với tôi. Lần này, đó là hệ thần kinh
