LỐI TƯ DUY CỦA NGƯỜI THÔNG MINH - Trang 104

Xe ô tô Xe gắn máy
Cuối cùng, ở nửa dưới tờ giấy, thử một lần nữa liệt kê những điểm khác
biệt giữa cặp sau:
Cà tím Hươu cao cổ
Hãy bắt đầu bằng việc suy nghĩ về cách bạn liệt kê điểm chung giữa các
cặp vật thể. Cặp vật thể đầu tiên – khách sạn và nhà nghỉ – giống nhau
nhiều hơn so với cặp thứ hai – tạp chí và nhà bếp. Bạn chắc hẳn có thể liệt
kê nhiều điểm chung cho cặp khách sạn – nhà nghỉ hơn cặp tạp chí – nhà
bếp. Chuyện đó không có gì lạ. Điều khiến cho một cặp giống nhau là vì
chúng có những điểm chung. Để có thể tìm ra bất kỳ điểm chung nào giữa
tạp chí và nhà bếp, chắc hẳn bạn phải suy nghĩ khá trừu tượng (như chúng
đều là những sự vật, hay chúng đều là những sự vật có thể gặp trong một
ngôi nhà).
Khả năng tìm ra những điểm chung của một cặp diễn ra đúng như bạn
mong đợi. Các vật thể tương đồng có rất nhiều điểm chung, còn những vật
thể không tương đồng có ít điểm chung hơn. Bạn có thể mong đợi sự khác
nhau sẽ diễn ra theo cách ngược lại. Nghĩa là, những cặp không tương đồng
thì có nhiều điểm khác nhau hơn những cặp tương đồng.
Hãy nghiên cứu kỹ hơn những gì bạn đã làm khi liệt kê các điểm tương
đồng.
Xe ô tô và xe máy tương đồng; cà tím và hươu cao cổ ít tương đồng. Tuy
nhiên, mô hình về những khác biệt mà bạn có thể tìm thấy bất ngờ hơn
nhiều. Những cặp vật thể tương đồng như xe ô tô – xe gắn máy thực sự có
rất nhiều khác biệt. Thực tế, chắc hẳn bạn nhận ra rằng, để liệt kê những
khác biệt cho cặp này khá là dễ dàng.
Hãy xem xét kỹ hơn về sự khác biệt mà bạn tìm thấy trong các cặp tương
đồng và dị biệt. Với những cặp tương đồng, rất nhiều điểm khác nhau mà
bạn liệt kê liên quan chủ yếu đến những khía cạnh tương phản trong cùng
một tiêu chí. Ví dụ, xe ô tô có bốn bánh còn xe máy có hai bánh. Xe ô tô
thường chở nhiều người hơn xe máy. Xe ô tô cũng có động cơ lớn hơn xe
máy. Mỗi điểm khác biệt này liên quan đến việc tìm ra một điểm chung của
cặp, sau đó nhận diện khác biệt liên quan đến điểm chung này. Nghĩa là xe