LỐI TƯ DUY CỦA NGƯỜI THÔNG MINH - Trang 82

Một công ty sản xuất ô tô có thể ra một lệnh thu hồi một triệu chiếc xe có
chân ga bị lỗi. Tại sao lại có lệnh thu hồi này? Những câu trả lời cho câu
hỏi này lý giải về các yếu tố dẫn đến lệnh thu hồi. Một vài lý giải có thể
mang tính vật chất (một bộ phận bên trong chân ga bị hỏng khiến nó đôi
khi bị kẹt). Một vài lý giải có thể liên quan đến phương diện xã hội của việc
kinh doanh (mong muốn nhanh chóng tăng thị phần dẫn đến sụt giảm trong
khâu kiểm soát chất lượng và giám sát những nhà sản xuất các bộ phận).
Những lý giải khác có thể liên quan đến tâm lý người tiêu dùng (khởi động
một lệnh thu hồi có thể nâng nhìn nhận công chúng về việc công ty quan
tâm đến sự an toàn).
Mỗi lý giải này có thể được đánh giá dựa vào những dữ kiện của tình
huống. Lý giải đầu tiên cho lý do tại sao chân ga mắc kẹt có thể là có một
bộ phận bị hư hỏng bên trong. Tuy nhiên, lý giải này có thể kiểm tra được,
có lẽ bằng cách tháo vài chân ga lỗi ra. Những kiểm tra này có thể sẽ cho
thấy lý giải ban đầu là sai và sự thật là chân ga mắc kẹt vì một lò xo bị
khiếm khuyết bên trong.
Dù vậy, với bất kỳ sự việc nào, có một số những lý giải khác nhau có thể
đều cùng lúc chính xác. Mỗi lý giải này phản ánh các phần khác nhau của
sự việc. Do đó, mỗi loại thông tin nhân quả đều xác đáng để giúp ta trả lời
những loại câu hỏi khác nhau. Một người đang học cách thiết kế một chân
ga mới có thể học hỏi kinh nghiệm từ những sai lầm vật lý mắc phải trong
máy móc. Một người khác đang học về cách các doanh nghiệp xử lý lệnh
thu hồi có thể học hỏi từ lý giải về tâm lý tiêu dùng.
Khía cạnh quan trọng thứ hai của kiến thức nhân quả là chúng xếp lồng vào
nhau. Nghĩa là, mỗi khi bạn đưa ra một lý giải, luôn có khả năng để hỏi tại
sao một lần nữa và đưa ra một lý giải ở mức độ cụ thể hơn. Những đứa trẻ
năm tuổi học mẹo này rất nhanh và chúng thường liên tục thúc ép người
lớn để tìm ra những lý giải cụ thể và cụ thể hơn nữa cho một sự việc.
Quay lại ví dụ về công ty xe hơi, một lý giải tổng quát cho lệnh thu hồi có
thể là chân ga của xe bị mắc kẹt dẫn đến việc gây ra tai nạn. Hỏi tại sao
chân ga của xe mắc kẹt dẫn đến lý giải sâu hơn là một bộ phận bên trong
chân ga bị mòn và dính vào bộ phận thứ hai. Hỏi tạo sao bộ phận này bị