Thế là Martin đã làm cho giáo sư Caldwell chịu lây cái sôi nổi của gã
sang; bắt ông ta phải nói lên ý kiến của mình. Khi Ruth đứng lại bên cạnh
hai người, nàng nghe thấy Martin nói:
"Chắc chắn là giáo sư không phát biểu những tà thuyết ấy ở trường
Đại học California chứ?"
Giáo sư Caldwell nhún vai: "Ông biết đấy, đây là truyện ngụ ngôn
người nộp thuế chân thực và nhà chính trị! Sacramento 5 cấp cho chúng tôi
kinh phí, vì thế chúng tôi phải quỵ luỵ Sacramento, quỵ luỵ cả Hội đồng
giáo sư, cả báo đảng hay là báo của cả hai đảng."
"Vâng, rõ rồi; nhưng còn chính giáo sư thì sao?" Martin hỏi dồn.
"Ngài hẳn như một con cá mắc cạn."
"Tôi nghĩ rằng có rất ít người như tôi trong cái ao tù của trường Đại
học. Nhiều khi tôi cho rằng chắc chắn mình đã bị mắc cạn, và tôi thấy tôi
phải ở Paris, ở phố Grub, trong hang của một ẩn sĩ, hay đi lang thang đây
đó với đoàn người bôhêmiêng buồn bã man dại nào đó, uống rượu vang đỏ
- mà ở San Francisco, người ta khinh bỉ gọi là rượu của bọn người Dago -
ăn ở những quán ăn rẻ tiền ở xóm La tinh, và trình bày một cách rất om
sòm những quan điểm cấp tiến của mình về mọi vấn đề về sáng tạo thì mới
đúng. Thực vậy, luôn luôn tôi hầu như tin rằng tôi sinh ra để là một người
cấp tiến. Nhưng còn có nhiều vấn đề mà tôi chưa nắm chắc. Tôi tỏ ra rụt rè
khi đứng trước sự yếu đuối của bản thân; nó đã luôn luôn ngăn không cho
tôi nắm hết những yếu tố của bất cứ một vấn đề nào - những vấn đề lớn của
con người, những vấn đề quan trọng, ông biết đấy."
Trong khi giáo sư Caldwell nói, Martin chợt thấy môi mình mấp máy
hát những lời trong "Bài ca mậu dịch phong."
Ta thổi mạnh nhất lúc giữa trưa;
Nhưng dưới ánh trăng
