Tôi không thể nhịn được cười khi thấy những ông gặp buổi giao thời
mời người Âu - Mỹ dùng cốm mà lại xẻ vào từng bát để cho họ lấy “cùi
dìa” mà xúc! Thật là ai oán cho hạt cốm!
Lại có nhiều người khác, có lẽ cho rằng bơ sữa ở Hà Nội này chưa đủ để
làm tăng ra cái đồng cân của người, lại bày ra trò ăn cốm với chả, giò hay
thịt quay.
Tôi thiết tưởng như thế thì nhà lấy ít gạo tám thổi lên ăn với những thứ
thịt đó lại còn hơn, tội gì phải ăn cốm cho phí tiền!
Trong tất cả mọi thứ ăn đệm với cốm, có lẽ dung thứ được nhất là cái
thứ chuối tiêu “trứng quốc” ăn thơm phưng phức. Nhưng ăn như vậy chỉ có
thể coi là ăn chơi ăn bời.
Muốn thưởng thức được hết hương vị của cốm phải ăn cốm không, và
chỉ ăn cốm không thôi. Có thế, ta mới hưởng được chân giá trị của cốm, và
càng thấy rõ chân giá trị của cốm ta lại càng tiếc cho đồng bào ở các nơi xa,
tiếng là cùng sinh chung đất nước với ta, mà không được hưởng thứ quà
thơm dẻo của đồng lúa dâng cho mọi dân con.
Tôi ngẫm lại trước kia đường sá còn diệu vợi, một người ở Nghệ ra
thăm Hà Nội muốn đem ít cốm Vòng về làm quà cho bà con, thực quả là vất
vả.
Cốm tãi ra trên một cái mâm đồng phải được sấy thật kỹ bằng hơi nước
sôi để khỏi mốc rồi cho vào trong một cái thùng sắt tây đậy kín. Người ta
lại còn kể chuyện vào thời Nguyễn, người làng Vòng mà mang cốm tiến
vào được đến Huế để dâng lên Ngài ngự thì lại còn công trình khó nhọc hơn
nhiều: cốm không được đóng vào thùng sắt tây, nhưng phải gánh bằng
quang, hai bên hai thúng, và trong mỗi thúng có một cái hỏa lò âm ‘ trên đặt
hai cái nồi đất đựng cốm.
