tại ba tầng lớp đó.
Hiển nhiên là mỗi tầng lớp đó sẽ đem những bản năng riêng của mình
dùng vào công việc điều hành tài chính của nhà nước.
Giả định là luật pháp nằm hết trong tay tầng lớp thứ nhất: có nhiều khả
năng tầng lớp này sẽ chẳng chăm lo mấy đến chuyện tiết kiệm công quỹ, bởi
vì một món thuế đánh vào một tài sản kếch xù sẽ chỉ bóc đi của nó một tí
chút chẳng đáng là bao, và tác động chẳng mấy nhạy cảm.
Nay ta thử chấp nhận để một mình tầng lớp thứ nhì đứng ra làm luật. Ta
có thể tin chắc là họ không phung phí tiền thuế, bởi vì chẳng có gì tai hoạ
hơn khi một tài sản nhỏ lại phải chịu thuế nhiều.
Tôi cảm thấy rằng, trong các chính quyền tự do, thì cái chính quyền của
tầng lớp trung gian không chắc là sáng suốt nhất và đặc biệt không chắc là
nó độ lượng nhất, nhưng nó có tính kinh tế nhất.
Nay tôi giả định là tầng lớp thứ ba được đứng ra hoàn toàn làm luật pháp.
Tôi thấy rõ có những khả năng chi phí công cộng gia tăng chứ không giảm,
và đó là vì hai nguyên nhân như sau:
Đại bộ phận cử tri do chẳng có chút tài sản nào đến mức phải đóng thuế,
nên toàn bộ tiền bạc đem tiêu vì lợi ích xã hội dường như chỉ có thể có lợi
cho họ chứ không bao giờ có thể làm hại đến họ. Và những người có chút tài
sản cỏn con dễ dàng nhận thấy các phương tiện quy định thuế sao cho thuế
chỉ đánh vào người giàu và chỉ có lợi cho người nghèo, đó là điều người
giàu không thể làm nổi khi họ làm chủ chính quyền.
Vậy là những quốc gia mà người nghèo
luật không sao hi vọng tiết kiệm nhiều công quỹ: các món chi tiêu này bao
giờ cũng cao, hoặc giả vì thuế không thể chạm tới những người bỏ phiếu
định ra mức thuế, hoặc giả vì thuế được định đến mức không thể nào thu
được. Nói cách khác thì chính quyền dân trị là chính quyền duy nhất biểu
quyết mức thuế mà mình lại có quyền không phải đóng.
Người ta sẽ mất công phản đối rằng chính là vì lợi ích của nhân dân mà
phải nương nhẹ tài sản của người giàu, bởi vì sớm muộn thì chính người
